Emisioni investigativ “Vetting” në News24
Një tjetër shumë e papërllogaritshme se sa është dëmi u krijua nga përdorimi i valutës së transaksioneve të OSHEE. Nga lëvizjet në bursë rezulton se OSHEE është e detyruar të bëjë konvertimin e lekëve në euro në një bankë të nivelit të dytë me kursin më të favorshëm. Por ky këmbim u bë vetëm në njërën prej tyre ku kursi i këmbimit është më i ulët. Sipas burimeve zyrtare të informacionit, “Vetting” ka mësuar se, vetëm në periudhën 2018 – 2019, Shqipëria ka këmbyer lek në euro në vlerën totale rreth 660 milionë euro.
Këmbimi rezulton se është bërë me vlerë të ulët të lekut në raport me euron apo dollarin, duke thelluar dëmin në buxhetin e OSHEE-së. Kjo problematikë i është vënë në dijeni OSHEE edhe në vitin 2019 nga auditi i cili sipas tij, fajin nuk e kanë vetëm drejtuesit OSHEE, sipas audituesve, përgjegjës, është departamenti ekonomik i këtij institucioni, ku në krye në atë kohë ishte Ceno Klosi.
Sipas ekspertëve ekonomikë, rasti është më flagrant pasi kemi të bëjmë me shkelje të ligjit “Për menaxhimin financiar dhe kontrollin”. Sipas të dhënave të publikuara nga vetë Koorporata Elektroenergjetike Shqiptare, asetet e saj janë nën sekuestro. Mbajtja e bilanceve në mënyrë të rregullt është një domosdoshmëri jo vetëm për KESH e OSHEE, por për çdo institucion publik e privat.
Kaos me bilancet, çfarë po ndodh?
Historia dëshmon se Ceno Klosi ka ndjekur të njëjtën metodologji edhe në vitet 2016 dhe 2017. Sipas KLSH “mospërputhja midis sistemit “SAP” dhe sistemit të faturimit, arkëtimit dhe kontabilitetit në fund të vitit 2017, arrijnë në vlerën 1.1 miliardë lekë ose 11 milion euro. Nga dokumentet e siguruara nga “Vetting” rezulton se hartuesi i këtyre pasqyrave është Ceno Klosi.
Për të gjitha këto shkelje të konstatuara, Klosi jo vetëm që nuk u përgjigj gjatë kohës që drejtonte këtë sektor, por tashmë pas bilanceve të dritave, po mban bilancet e tatimeve në nivel kombëtar.
Por pse ka kaq shumë borxhe OSHEE?
Sipas një studimi të dhënave të OSHEE-së, vetëm gjatë vitit 2019, borxhet që ka ky institucion nga të tjerët shkon në 1.14 miliardë euro. Një pjesë e këtyre arkëtimeve jo pak herë janë fshehur përmes termit “humbje në rrjet”. Kjo do të thotë se këto borxhe ende nuk janë mbledhur për aq kohë sa deri në vitin 2022 niveli i humbjes së energjisë elektrike nuk ndryshon. Edhe persë numri i abonentëve është ulur nga largimi i shumë familjeve jashtë vendit.
Ndërkohë që janë investuar miliona lekë në sistemin e shpërndarjes, shifrat do të duhej të ishin më të ulëta nga këto humbje në rrjet. Por sërish, në shpjegimet e bilanceve ka klasifikim të humbjeve si teknike dhe jo teknike.
Nga njëra anë humbja teknike ekspozon cilësinë e dobët të sistemit të shpërndarjes. Ky fakt tregon gjithashtu se edhe tenderat e fituar për këto procedura nuk kanë pasur sukses në përmirësimin e situatës së shpërndarjes, pavarësisht investimeve të kryera.
Ekspertët e energjisë këmbëngulin se, humbja jo teknike konsiston në abuzimet me energjinë dhe vjedhjen duke ndërhyrë në sistem.
Nga të gjitha mosfunksionimet e përmendura, nga vitit 2018 deri në 2020, OSHEE ka deklaruar se i janë shtuar detyrimet me 101 milionë euro. Detyrimet mes institucioneve nuk janë të pakta.
Vetëm borxhi i OSHEE ndaj Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve është 4,37 miliardë lekë ose 43 milionë euro.
KESH, nga ana tjetër, ka borxhe 34 miliardë lekë ose 340 milionë euro ndaj Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë. Ndërkohë që borxhe ndaj OSHEE-së kanë edhe ujësjellësit me vlerë 28.1 miliardë lekë ose 281 milionë euro. Borxhin më të madh për OSHEE-në e ka Ujësjellësi i Durrësit që drejtohet nga Spartak Kovaçi dhe kap shifrën e 51 milionë eurove.
Përveç këtyre detyrimeve, ujësjellësat kanë detyrime me vlerë 10,3 miliardë lekë ose 103 milionë euro edhe ndaj Ministrisë së Financave kjo sipas projektbuxhetit 2024.
Siç vihet re dhe nga tabela, humbjet kanë pësuar rënie nga viti në vit, por kemi një lidhje të zhdrejtë për vitin 2019 për sa i përket humbjeve jo teknike në raport me faturimet dhe vitet e mëparshme. Humbja jo teknike konsiston në abuzime me energjinë nga abonentët (vjedhja). Rritja e humbjes jo teknike për vitin 2019 nuk e arsyeton punën e Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike.
