Vendvotimet u hapën në Holandë të enjten për të vijuar për katë ditë procesi i votimit për zgjedhjet parlamentare të Bashkimit Evropian në 27 vendet anëtare që pritet të sjellin fitore për të djathtën.
Geert Wilders, i PVV (parti e ekstremit të djathtë) ishte ndër politikanët e parë të lartë që hodhi votën e tij. Pasi dërgoi valë tronditëse në mbarë Evropën gjashtë muaj më parë duke u bërë partia më e madhe në parlamentin kombëtar holandez, ai tani dëshiron të vijojë me atë popullaritet dhe të vendosë tonin për pjesën më të madhe të bllokut, me thirrje për t’i kthyer pushtetet në kryeqytetet kombëtare dhe larg BE, kështu që shtetet anëtare kanë më shumë autonomi për çështje të tilla si migrimi.
Në mënyrë paradoksale, si shumë parti të djathta të forta në të gjithë bllokun, ai dëshiron të marrë më shumë pushtete në parlamentin evropian, në mënyrë që të dobësojë institucionet e BE-së nga brenda.
“Ju gjithashtu duhet të keni një prani të fortë në Parlamentin Evropian dhe të siguroheni që, nëse është e nevojshme, ne do të jemi në gjendje të ndryshojmë udhëzimet evropiane në mënyrë që të jemi përgjegjës për politikën tonë të imigracionit dhe politikës së azilit”, tha Wilders pas votimit në Hagë.
Kjo është arsyeja pse ai po bënte thirrje për një aleancë të gjerë të partive të djathta për të shkatërruar koalicionin tradicional të Demokristianëve, Socialistëve, Liberalëve pro-biznes dhe të Gjelbërve.
“Të bëjmë një grup më të madh në Parlamentin Evropian”, tha Wilders, “që na jep fuqi për të ndryshuar të gjitha ato rregullore evropiane në mënyrë që të jemi vetë në krye të tij”.
Wilders, kryeministrja e Italisë Giorgia Meloni dhe liderja e opozitës franceze Marine Le Pen janë në kontrast të plotë me shumicën e partive të majta dhe shumë partive të qendrës, të cilat bëjnë thirrje për një qasje më të bashkuar evropiane për çdo gjë, nga masat e ndryshimeve klimatike deri te mbrojtja, duke argumentuar se kombet individuale kanë një zë i dobët në skenën globale.
“Është e rëndësishme që Bashkimi Evropian të jetë një partner i mirë dhe i fortë,” tha Gerard Kroon, një 66-vjeçar që punon për komunën e Hagës dhe votoi në bashkinë e qytetit për partinë pro-evropiane Volt. “Ne duhet t’i bëjmë gjërat të gjithë së bashku. Jo vetëm në Evropë, por edhe në Holandë.”
Që nga zgjedhjet e fundit të BE-së pesë vjet më parë, partitë populiste, të djathta ekstreme dhe ekstremiste tani udhëheqin qeveritë në tre vende të BE-së, janë pjesë e koalicioneve qeverisëse në disa të tjera dhe duket se kanë mbështetje në rritje të publikut në të gjithë kontinentin.
Zgjedhjet e BE-së janë procesi i dytë më i madh në botë, pas zgjedhjeve në Indi, dhe aksionet janë të larta.
Pothuajse 400 milionë votues do të zgjedhin 720 anëtarë të Parlamentit Evropian nga përtej rrethit Arktik deri në skajet e Afrikës dhe Azisë. Rezultatet do të kenë një ndikim në çështjet që variojnë nga politikat globale të klimës dhe mbrojtja tek migrimi dhe marrëdhëniet gjeopolitike me Kinën dhe Shtetet e Bashkuara.
Pati disa votime të hershme në disa vende, por Holanda është i vetmi vend i BE-së që e nisi votën e saj njëditore kaq herët, e ndjekur nga Irlanda dhe Republika Çeke të premten dhe pjesa tjetër e vendeve të BE-së gjatë fundjavës. Rezultatet në mbarë Evropën do të shpallen të dielën mbrëma pasi të gjitha vendet anëtare të kenë përfunduar votimin. Që nga zgjedhjet e fundit evropiane në 2019, lufta ka shpërthyer në skaj të bllokut pas pushtimit rus të Ukrainës, një vend që dëshiron dëshpërimisht të anëtarësohet në BE .
Një anëtare themeluese, Holanda ishte prej kohësh e palëkundur në mbështetjen e politikave të BE-së. Hulumtimet nga grupi i ekspertëve Clingendael, megjithatë, sugjerojnë pakënaqësi me BE-në në mesin e holandezëve dhe se shumica besojnë se Holanda duhet të mbetet në bllok.
Ndërsa shumë votues parashikohet të votojnë në të djathtë, Partia Popullore Evropiane e mbizotëruar nga kristiandemokratët, e udhëhequr nga presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, është aktualisht grupi më i madh i legjislaturës së BE-së dhe do të jetë krijuesi i koalicionit.
Në Holandë, PVV e Wilders mund të ndërtojë mbi suksesin dhe rritjen e saj të brendshme, ndoshta duke kapërcyer Partinë e Punës dhe të Majtën e Gjelbër të kombinuar. Laburistët kryesuan zgjedhjet holandeze të Parlamentit të BE-së në 2019 me 19% të votave për gjashtë vende, ndërsa të Gjelbrit morën 11% dhe tre vende. Partia e Wilders në atë kohë kishte vetëm 3.5% dhe asnjë mandat. Wilders dhe një nga partnerët e tij të mundshëm të koalicionit, janë të popullarizuar në mesin e fermerëve në Holandë të cilët kanë organizuar protesta të rregullta për të kërkuar një lehtësim të legjislacionit të BE-së.
Wilders në të kaluarën ka bërë thirrje që Holanda të largohet nga BE-ja siç bëri Britania, por manifesti i partisë së tij për zgjedhjet që nisin të enjten nuk përmend një të ashtuquajtur Nexit. Në vend të kësaj, ajo u bën thirrje votuesve të mbështesin PVV-në në mënyrë që ajo të ndryshojë BE-në nga brenda, ngjashëm me planet e shumë partive të tjera të djathta në të gjithë bllokun.
Numri i anëtarëve të zgjedhur në çdo vend varet nga madhësia e popullsisë, duke filluar nga gjashtë për Maltën, Luksemburgun dhe Qipron deri në 96 për Gjermaninë. Në vitin 2019, evropianët zgjodhën 751 ligjvënës. Pas largimit të Mbretërisë së Bashkuar nga BE në vitin 2020, numri i eurodeputetëve ra në 705. Disa nga 73 vendet e mbajtura më parë nga eurodeputetët britanikë u rishpërndanë në shtetet e tjera anëtare.
Ligjvënësit, të njohur si anëtarë të Parlamentit Evropian, ose deputetë, mund të votojnë për një gamë të gjerë legjislacioni që mbulon rregullat bankare, klimën, bujqësinë, peshkimin, sigurinë dhe drejtësinë. Ata votojnë gjithashtu për buxhetin e BE-së, i cili është vendimtar për zbatimin e politikave evropiane, duke përfshirë, për shembull, ndihmën e dërguar Ukrainës.
Pas zgjedhjeve, eurodeputetët do të zgjedhin presidentin e tyre në seancën e parë plenare, nga 16-19 korrik. Më pas, me shumë gjasa në shtator, ata do të emërojnë presidentin e Komisionit Evropian, pas një propozimi të bërë nga vendet anëtare. Në vitin 2019, von der Leyen fitoi ngushtë, për t’u bërë gruaja e parë që drejton institucionin. Ajo kërkon një mandat të dytë.
