Në një vaskë të vjetër, kova plastike, kanaçe dhe legenë e govata të të gjitha formave dhe madhësive, të gjetura mes rrënoja të lëna nga gati një vit lufte, Mohammed Qomssan dhe familja e tij kultivojnë perimet, që tani janë një luks i rrallë në Gaza.
Patëllxhanët, specat dhe çdo perim tjetër e tyre nuk kanë gjasa të jenë shenja të jetës së gjelbër të bimëve në kampin e refugjatëve Jabalia – një lagje dikur e zhurmshme e reduktuar në një peizazh me rrënoja betoni dhe rrugë me kratere nga dy operacione tokësore të Forcave të Mbrojtjes Izraelite (IDF).
Familja e Qomssan filloi përpjekjet e tyre për kopshtarinë pasi u kthye në mes të qershorit nga hera e dytë që u zhvendos si pasojë e sulmeve për të gjetur vetëm dy dhoma të banueshme të mbetura në shtëpinë e tyre.
“Kur u kthyem, pata një ndjenjë kaq të çuditshme – nuk mund ta përshkruaj. Shtëpia ku jetonim prej 25 vitesh. Isha shumë i mërzitur dhe u ula atje. Të gjitha kujtimet tona ishin zhdukur, të gjitha gjërat tona ishin zhdukur”, thotë ai.
Pak nga fqinjët e tyre të vjetër janë kthyer në Jabalia, kanë ikur në Gazën jugore, pasi Izraeli urdhëroi një evakuim në Gazën veriore në fillim të luftës. Kërcënimi i operacioneve të reja izraelite nënkupton që të tjerët të kalojnë mes kampit dhe pjesëve të tjera të qytetit të Gazës.
Por familja Qomssan vendosi të rikthehet në shtëpinë e saj të shkatërruar, duke pastruar disa nga rrënojat dhe duke shtrirë një fletë pëlhure të gomuar për të krijuar një dhomë ndenjeje të improvizuar me një kopsht të bashkangjitur, ku po kultivojnë perimet.
“Duhet të mbani mend se unë jetoj në veri të Gazës. Frutat, perimet dhe shumë nga mallrat që mund të gjeni në jug të Gazës janë të kufizuara këtu”, thotë ai.
“Këtu ka kequshqyerje– ushqimi që hamë nuk ka asnjë vlerë ushqyese. Ne varemi plotësisht nga ushqimi i konservuar. Për një kohë nuk kishte miell, por pas një kohe pushtimi u lejua hyrja e ushqimeve – të gjitha janë ushqime të konservuara: fasule, qiqra, mish i konservuar”.
Tregjet në Gaza janë të pakta dhe ndihmat ushqimore vijnë në mënyrë sporadike. Pas një periudhe kur nuk kishte pothuajse asgjë në dispozicion, frika u rrit në mars se Gaza veriore do të përballej me urinë”.
Kushtet janë përmirësuar pak që atëherë, me raportin e fundit në qershor nga vlerësimi i sigurisë ushqimore i mbështetur nga OKB, duke thënë se rritja e aksesit për dërgesat e ushqimit në veri e kishte lehtësuar situatën, por shqetësimi mbeti për urinë e përhapur.
Kolonat e ndihmave për në Gazën veriore ende përballen me pengesa dhe sulme, dhe vetëm dy furra buke funksionojnë në qytetin e Gazës, i cili kishte një popullsi prej 600,000 banorësh para 7 tetorit, sipas OKB-së.
Qomssan dokumenton jetën e tij në Jabalia në mediat sociale – duke u kujdesur për fermën familjare, duke u endur në vende të kthyera në rrënoja, me qentë që vrapojnë nëpër rrugët bosh. Në kthimin e tij në Jabalia në qershor, ai postoi fotografi të shtëpive të bombarduara dhe të djegura, si dhe klinikave dhe strehimoreve për njerëzit që janë zhvendosur.
Ai poston gjithashtu video nostalgjike për jetën para luftës: klipe që tregojnë portin e qytetit, ku dikur shkonin familjet e Gazës për t’u çlodhur, ose të peshkimit përgjatë bregut të detit dhe shitësit në rrugë.
Por ai thotë sot se ai dhe familja e tij janë të fokusuar te mbijetesa, në një pjesë të Gazës që shumica e të tjerëve janë larguar.
Kopshti i tyre i vogël me perime, thotë ai, është një mënyrë për t’u përpjekur të sigurojnë mbijetesën, veçanërisht pasi ata e dinë se nuk do të ketë korrje të ushqimeve të freskëta për ta së shpejti, pasi fermerët e rajonit u zhvendosën dhe fushat u shkatërruan.
“E gjithë toka bujqësore në Gaza është zhdukur, ajo është fshirë dhe shkatërruar, kështu që ne shkuam në treg dhe gjetëm disa farëra”, thotë Qomssan, duke shtuar “jo gjithçka ishte në dispozicion, por ne blemë atë që mundëm të gjenim dhe thamë ‘kemi pak hapësirë, mund ta përdorim për të mbjellë disa nga të korrat”.
“Pas kësaj, ne vendosëm të fillonim rritjen e perimeve, në mënyrë që të mund të jetonim pak si njerëzit e zakonshëm”, tha ai.
