Në raportin historik prej 400 faqesh mbi konkurrencën dhe të ardhmen e Evropës, i publikuar javën e kaluar, Mario Draghi, ish-presidenti i Bankës Qendrore Evropiane, nuk i përzjeu fjalët.
Në mungesë të investimeve vjetore tre herë më të mëdha se ato të ofruara nga plani Marshall i pasluftës, Draghi parashikoi se Evropa do të përballej me një “agoni të ngadaltë” pasi ekonomitë e saj nuk arritën të mbanin ritmin me Kinën dhe Shtetet e Bashkuara.
Ndërsa presidentja e rizgjedhur e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, fillon mandatin e saj të dytë, ajo dhe udhëheqësit e tjerë duhet t’i kushtojnë vëmendje këtij paralajmërimi të ashpër.
Të martën, zonja von der Leyen zbuloi ekipin e saj të ri të komisionerëve për pesë vitet e ardhshme. Ndërsa përgatiten të marrin postet e tyre, me miratimin e eurodeputetëve, retë sipër janë të errëta dhe kërcënuese.
Politikisht dhe ekonomikisht, Evropa është në një udhëkryq. Siç u dëshmua në zgjedhjet e fundit evropiane, e djathta ekstreme nacionaliste po bën përfitime të rëndësishme në kontekstin e rritjes së përgjakshme, krizës së kostos së jetesës dhe një ndjenje të vazhdueshme të keqardhjes në zonat post-industriale dhe rurale.
Ndikimi i vazhdueshëm i luftës së Rusisë në Ukrainë – dhe thirrjet shoqëruese për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes në shtetet anëtare të BE-së – po ushtron presion mbi buxhetet tashmë të zgjatura.
Globalisht, Kina dhe SHBA po investojnë masivisht – dhe po subvencionojnë – ekonominë e gjelbër të së ardhmes, duke i lënë gjigantët industrialë evropianë të përpiqen të vazhdojnë.
Lajmi dramatik se Volkswagen, dikur prodhuesi më i madh i makinave në botë, planifikon të mbyllë disa nga fabrikat e tij gjermane duhet të shihet si një thirrje zgjimi.
Plani i z. Draghi për një rregullim përfshin një integrim më të madh ekonomik dhe më shumë theks në inovacionin dhe aftësitë e teknologjisë, pas dekadash neglizhence relative. Ai thekson përfitimet e mundshme të një bashkimi të tregjeve të kapitalit që të përputhet me tregun e përbashkët të BE-së për mallrat. Por marrja më e rëndësishme është thirrja për huamarrje të përbashkët të BE-së, në një shkallë të madhe, për të financuar investimet në një strategji industriale transformuese.
Marrja e këshillave të z. Draghi do të thotë t’i kushtohet kohë (me vonesë) ekonomisë dritëshkurtër dhe vetë-shkatërruese të masave shtrënguese që ka penguar ambiciet evropiane, veçanërisht pas krizës të vitit 2008.
Balancimi i bilanceve në kurriz të rajoneve të rrethuara dhe atyre më pak të pasura ka ndihmuar në nxitjen e rritjes së nacionalizmit anti-imigrant në të gjithë kontinentin. Precedenti i fondit të rimëkëmbjes së Covid prej 750 miliardë eurosh (634 miliardë £) ofroi një vështrim të kundërt të fuqisë fiskale dhe solidaritetit që BE mund të mobilizojë – duke pasur parasysh vullnetin politik. Ndërsa ekonomia globale kalon në një epokë të re, sfiduese, Evropa nuk mund të përballojë të injorojë mësimet e këtij suksesi.
Fatkeqësisht, shenjat janë se mund të bëjë pikërisht këtë.
Në Gjermani, pavarësisht rritjes alarmante të Alternativës për Deutschland (AfD) dhe dritave të kuqe që ndezin në pjesë të ekonomisë, strategjia e zgjeruar e z. Draghi u hodh poshtë pa kontroll nga ministri i financave fiskale, Christian Lindner.
Në Bruksel, komisioni i zonjës von der Leyen është i përkushtuar të zbatojë një kthim në rregulla më të rrepta për nivelet e deficitit dhe borxhit, pas relaksimit të tyre gjatë dhe pas pandemisë.
Në një kohë pasigurie të thellë sociale dhe sfida akute ekonomike dhe mjedisore, ky drejtim i njohur i udhëtimit do të çojë në stanjacion të mëtejshëm dhe rritje të ulët.
Kjo, nga ana tjetër, do t’i japë të djathtës ekstreme më shumë hapësirë për të synuar masat e gjelbra si të papërballueshme dhe për të nxitur ndjenjën kundër emigrantëve. Kërkohet urgjentisht një ndryshim paradigme.
Pasi ka porositur raportin e z. Draghi, zonja von der Leyen duhet të marrë mesazhin e saj në bord.
