Fitorja e shpallur nga Donald Trump në zgjedhjet amerikane të 2024 ndodh në një botë shumë më të ndërlikuar dhe të paqëndrueshme se në 2016. Rikthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë mund të ketë pasoja të thella për Bashkimin Evropian, duke dobësuar aleancat transatlantike dhe duke ndryshuar balancën gjeopolitike. Ky ndryshim sjell në kujtesë qëndrimin sfidues të Trump-it ndaj aleatëve evropianë gjatë samitit të G7 në 2018. Sot, ndërsa bota përballet me kriza të forta – lufta në Ukrainë, paqëndrueshmëria në Lindjen e Mesme dhe rivaliteti i thelluar mes Kinës dhe Amerikës – evropianët përgatiten të lundrojnë në një mjedis ndërkombëtar gjithnjë e më të pasigurt.
Nën presidencën e Trump-it, marrëdhëniet ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Evropës mund të përballen sërish me sfida të mëdha. Gjatë mandatit të tij të parë, Trump shfaqi shpeshherë dyshime ndaj angazhimeve amerikane në organizatat ndërkombëtare, veçanërisht në NATO. Nëse Trump ndjek të njëjtën qasje, liderët evropianë do të duhet të shqyrtojnë strategji më autonome për mbrojtjen, ndoshta deri në një rishikim të partneritetit të tyre ushtarak.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, ka theksuar rëndësinë e bashkëpunimit të fortë transatlantik për sigurinë globale. Një dobësim i këtij angazhimi amerikan mund të rrezikojë fuqinë e përbashkët parandaluese dhe të nxisë fuqitë e tjera, si Rusia, të testojnë kufijtë e Aleancës. Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punët e Jashtme, Josep Borrell, ka tërhequr vëmendjen për rrezikun që Evropa të bëhet e brishtë në mungesë të mbështetjes së fortë nga SHBA, duke bërë thirrje për një forcim të autonomisë strategjike evropiane. Përballë një Trump-i potencialisht më pak të përkushtuar, evropianët mund të ndihen të detyruar të rrisin angazhimet për sigurinë e tyre, çka mund të sjellë ndikime të thella në politikat e mbrojtjes së BE-së.
Lufta në Ukrainë përfaqëson një nga sfidat më të mëdha për stabilitetin evropian. Trump, gjatë fushatës së tij, ka lënë të kuptohet se mund të zvogëlojë ose edhe të ndalë mbështetjen amerikane për Ukrainën, duke e vënë Evropën në një situatë të vështirë përballë ambicieve të Moskës. Një reduktim i ndihmës ushtarake dhe financiare amerikane do të dobësonte ndjeshëm rezistencën ukrainase, duke e bërë BE-në më të prekshme nga presionet ruse.
Zyrtarë evropianë, përfshirë Josep Borrell, kanë frikë se një vendim i tillë mund të detyrojë vendet e BE-së të shtojnë ndihmën për Kievin, një detyrë e vështirë në kontekstin e krizës energjetike dhe inflacionit. Disa analistë politik evropianë argumentojnë se Evropa mund të duhet të shqyrtojë krijimin e aleancave të reja dhe të forcojë aftësinë e saj të pavarur mbrojtëse për të përballuar ambiciet ruse. Ky realitet i ri mund të rikthejë debatin për një ushtri të integruar evropiane.
Lindja e Mesme përbën një tjetër shqetësim të madh për Evropën. Me Trump në pushtet, SHBA mund të intensifikojë mbështetjen e saj për Izraelin, veçanërisht nën drejtimin e Benyamin Netanyahu, duke rrezikuar përshkallëzimin e konflikteve rajonale, veçanërisht me Iranin. Kjo qasje mund të përkeqësojë tensionet dhe të shkaktojë një tjetër valë paqëndrueshmërie që do të ndikonte edhe në Evropë.
Rritja e mbështetjes për Izraelin mund të intensifikojë tensionet me Iranin, duke shtuar rrezikun e përplasjeve ushtarake. Analisti i sigurisë, François Heisbourg, ka shprehur shqetësimin për pasojat e një situate të tillë për Evropën, që mund të përballet me valë të reja migratore dhe kërcënime të mundshme sigurie. Përballë kësaj paqëndrueshmërie, liderët evropianë mund të detyrohen të rishikojnë politikën e tyre në Lindjen e Mesme për të gjetur një ekuilibër mes sigurisë dhe diplomacisë.
Evropa, e pozicionuar mes SHBA-së dhe Kinës, mund të përballet me një presion të shtuar për të zgjedhur një anë në kuadër të rivalitetit Kinezo-amerikan. Masat e kufizimit tregtar dhe teknologjik të imponuara nga Trump kundër Kinës gjatë mandatit të tij të parë mund të forcohen, gjë që do të ndikonte në marrëdhëniet ekonomike të Evropës me të dy superfuqitë.
Studiues evropianë si Philippe Legrain kanë theksuar nevojën që BE të forcojë pavarësinë e saj strategjike për të minimizuar varësinë nga SHBA dhe Kina. Megjithatë, kjo strategji përmban rreziqe të rëndësishme ekonomike, pasi Evropa është e lidhur ngushtë me të dyja vendet në aspektin e tregtisë dhe teknologjisë. Kompanitë evropiane mund të përballen me vendime të vështira në rast se vendosen sanksione ndaj produkteve dhe teknologjive kineze.
Rikthimi i Trump mund të sjellë një sfidë të re për multilateralizmin global. Qasja e tij më unilaterale dhe proteksioniste mund të ndikojë në dinamikën e institucioneve ndërkombëtare si OKB-ja dhe OBT-ja, duke krijuar një mjedis ku kapaciteti i Evropës për të mbështetur vlerat demokratike kërkon angazhime të reja dhe të përshtatura. Emmanuel Macron dhe Ursula von der Leyen kanë shprehur shqetësim për dobësimin e multilateralizmit, duke theksuar rëndësinë që Evropa të mbrojë një rend botëror të bazuar në rregulla të përbashkëta. Sipas tyre, rikthimi i politikave unilaterale kërcënon aftësinë e Evropës për të promovuar vlerat demokratike dhe për të ruajtur stabilitetin global, duke bërë të nevojshme që Evropa të forcojë aleancat dhe të mbrojë ndikimin e saj në skenën ndërkombëtare.
Në një kontekst ku forcat autokratike duket se po fitojnë terren, Evropa mund të detyrohet të adoptojë një qëndrim më proaktiv për të mbrojtur multilateralizmin dhe të drejtat e njeriut. Josep Borrell ka theksuar kohët e fundit rëndësinë e ruajtjes së partneriteteve të forta me vende që ndajnë të njëjtat vlera për të kundërshtuar rritjen e autoritarizmit.
Rikthimi i Trump përbën një sprovë të madhe për Evropën, e cila përballet me nevojën për t’u përshtatur me një botë multipolare dhe me paqartësi të reja gjeopolitike. Tensionet në marrëdhëniet transatlantike, kërcënimi rus, rivaliteti Kinezo-amerikan dhe paqëndrueshmëria në Lindjen e Mesme mund ta shtyjnë Evropën të forcojë bashkëpunimin e saj të brendshëm dhe të ecë drejt një autonomie strategjike më të madhe.
Përballë një rendi botëror në ndryshim të vazhdueshëm, Bashkimi Evropian ka nevojë të vlerësojë nëse do të vazhdojë të mbështetet në aleancat tradicionale apo të forcojë më tej rrugën e saj të pavarur për të ruajtur rolin dhe ndikimin ndërkombëtar. Në këtë kontekst, rikthimi i Donald Trump mund të shërbejë si një mundësi që Evropa të rrisë kohezionin e saj dhe të kontribuojë për një ekuilibër më të qëndrueshëm global.
(BalkanWeb)
