Me pak njohuri rreth mënyrës sesi Presidenti i zgjedhur Donald Trump planifikon t’i japë fund luftës në Ukrainë, një opsion që mendohet të jetë në tryezë – ngrirja efektive e konfliktit dhe krijimi i një zone të çmilitarizuar – vjen me shumë pikëpyetje.
Trump ka këmbëngulur se ai do t’i jepte fund luftës në Ukrainë, të nisur mbi dy vjet e 6 muaj më parë. Presidenti i zgjedhur nuk ka sqaruar se si planifikon ta bëjë këtë, jo më pak me Moskën dhe Kievin që kanë kushte në dukje të papajtueshme për bisedimet e paqes.
Një ide e përhapur mes zyrtarëve në kampin e Trump parashikon që Ukraina të zotohet të mos bashkohet me NATO-n për të paktën 20 vjet, ndërsa Uashingtoni vazhdon të dërgojë armë për të penguar një sulm të ri rus, raportoi Wall Street Journal në fillim të këtij muaji, duke cituar tre persona të afërt me presidentin e zgjedhur.
Konflikti gjithashtu do të kalonte në fazë ngrirjeje, me Rusinë që do të mbante kontrollin e afërsisht 1/5 së Ukrainës dhe një zonë të demilitarizuar prej 800 miljesh (DMZ) që shënon kontrollin e Kievit dhe Moskës. Ai ka të ngjarë të kontrollohet nga forcat evropiane, sipas raportit, në vend të ndonjë forca të SHBA-së apo organizata të mbështetura nga SHBA si Kombet e Bashkuara.
Presidenti çek Petr Pavel u bëri jehonë të premten këtyre raporteve, duke thënë se një marrëveshje e ardhshme mund të përfshijë një vonesë prej dy dekadash të anëtarësimit të Ukrainës në NATO, duke i dhënë Moskës kontrollin mbi territorin ukrainas që mban aktualisht dhe duke i dhënë Evropës përgjegjësinë afatgjatë për mbrojtjen e krahu lindor të kontinentit dhe qindra milje të territorit të çmilitarizuar.
Si do të dukej një DMZ e Ukrainës
Nuk është e qartë se ku do të jetë një zonë e çmilitarizuar, megjithëse zëvendëspresidenti i zgjedhur JD Vance ka thënë se një “zgjidhje paqësore” ka të ngjarë të nënkuptojë se “vija aktuale e demarkacionit midis Rusisë dhe Ukrainës, bëhet si një zonë e çmilitarizuar”.
Moska aktualisht ka nën kontroll rreth 20 për qind të Ukrainës, duke përfshirë pjesë të katër rajoneve të kontinentit – Donetsk, Luhansk, Kherson dhe Zaporizhzhia – që i ka aneksuar.
Kremlini ka kontrolluar Krimenë, gadishullin në jug të Ukrainës, që nga viti 2014. Kievi është zotuar të rimarrë të gjithë territorin e pushtuar nga Moska dhe presidenti Volodymyr Zelensky përjashtoi mundësinë e dhënies së tokës Rusisë në “planin e tij të fitores” të paraqitur para ligjvënësve ukrainas dhe liderëve globalë gjatë muajve të fundit. Ai tha gjithashtu se kundërshton një konflikt të ngrirë, duke këmbëngulur se Kievit i duhet një “ftesë për t’u bashkuar me NATO-n tani”.
Dan Rice, një ish ndihmës i komandantit të përgjithshëm të Ukrainës, i tha Newsweek se Kievi nuk kishte gjasa të pranonte një armëpushim afatshkurtër, por forca të rëndësishme evropiane përgjatë kufirit rus me Ukrainën ishin të nevojshme për të ndaluar Rusinë që përpiqej të pushtonte territorin.
Bryan Lanza, i cili ka punuar në fushatën zgjedhore të Trump, i tha BBC-së gjatë fundjavës se administrata e re që merr detyrën në janar do të kërkonte një “vizion realist për paqen” nga udhëheqësi ukrainas.
“Dhe nëse presidenti Zelensky vjen në tryezë dhe thotë: “Epo ne mund të kemi paqe vetëm nëse kemi Krimenë”, ai na tregon se nuk është serioz”, tha ai. Një zëdhënës i Trump më vonë tha se Lanza “nuk foli” për presidentin e zgjedhur.
Enigmë mbetet fakti nëse një DMZ do të përfshijë kufirin e njohur ndërkombëtarisht midis Rusisë dhe Ukrainës. Prania e Kievit në rajonin jugor të Kurskut në muajt e fundit e ndërlikon më tej këtë.
Gjithashtu për debat është se sa e gjerë do të ishte zona, nëse ushtritë evropiane do të pranonin që ajo të qëndronte e lirë nga operacionet ushtarake ruse ose ukrainase dhe nëse do të zgjaste.
Ne kemi parë DMZ në të kaluarën, ndoshta më të famshmit në brezin e tokës që ndan Korenë e Veriut dhe atë të Jugut. Zona që ndodhet në të gjithë gadishullin ka qenë që nga fundi i Luftës Koreane në 1953, por konflikti nuk ka përfunduar kurrë teknikisht.
“Zonat e çmilitarizuara tingëllojnë më mirë se sa funksionojnë në jetën reale”, tha Mark Cancian, një kolonel rezervë i Korpusit Detar të SHBA-së dhe një këshilltar i lartë me grupin e ekspertëve amerikanë në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
“Problemi është zbatimi”, dhe duke u siguruar që zona të mbetet e pastër, tha ai.
DMZ koreane ka qenë “mjaft e suksesshme” sepse Pheniani dhe Seuli mund të komunikojnë me njëri-tjetrin, por edhe sepse nëse njëra palë ushtarake do të hynte në DMZ, tjetra do të kishte fuqinë ushtarake për të “kafshuar”.
Një DMZ ukrainase nuk është “domosdoshmërisht një ide e keqe, por është thjesht e vështirë të zbatohet në një mënyrë që është e suksesshme,” tha Cancian.
Një anëtar anonim i ekipit të Trump tha për WSJ se “trupat do të jetn evropiane”, duke shtuar “ne nuk po dërgojmë burra dhe gra amerikane për të mbështetur paqen në Ukrainë. Dhe ne nuk po paguajmë për të. Merrni Polakët, gjermanët, britanikët dhe francezët ta bëjnë këtë”.
Nëse një marrëveshje krijon një DMZ, do të ishte në kushtet e Putinit, dhe ai “thjesht do ta përdorë atë si vijën e parë për pushtimin e ardhshëm të Ukrainës në 5, 10, 15 vitet e ardhshme”, tha Karolina Hird, zëvendës drejtuese në Institutin për Studimin e Luftës me qendër në SHBA, i cili gjurmon ndryshimet e përditshme në vijën e frontit në Ukrainë.
