Bashkimi Evropian mund të përballet së shpejti me një krizë të re energjetike, me çmimet e gazit që ka gjasa të rriten sërish, megjithëse jo në nivelet e vitit 2022.

Një goditje e mëtejshme mund të vijë nga mbyllja e gazsjellësit të fundit që lidh Rusinë me bllokun përmes Ukrainës, të cilën Brukseli e ka përgatitur prej dy vitesh, por për të cilën Evropa mund të mos jetë ende vërtetë gati.

Çmimet e gazit tashmë janë rritur 45 për qind këtë vit pasi konflikti përshkallëzohet në vend që të arrijë në një përfundim.

Temperaturat e ulëta të këtyre muajve e kanë rënduar situatën, duke ulur më shpejt stoqet për shkak të rritjes së kërkesës për ngrohje dhe uljes së kapacitetit të burimeve alternative, si era, e cila ka kërkuar përdorim më të madh të gazit për prodhimin e energjisë.

Ulja e inventarëve
Siç tregon një analizë e gjatë e Bloomberg, situata mund të përkeqësohet. Furnizimet me gaz që ndihmuan në mbushjen e rezervave në 2024 mund të mos jenë të disponueshme vitin e ardhshëm. “Ne kemi ende probleme me furnizimin me gaz,” pranoi Markus Krebber, CEO i kompanisë gjermane të energjisë Rwe Ag. Ai shtoi se “nëse vërtet duam të jemi të pavarur nga gazi rus, duhet të rrisim kapacitetin e importit dhe ndoshta do të shohim ndikimin këtë herë”. “Gjatë dimrit, pasi objektet e depozitimit të gazit po zbrazen me shpejtësi me fillimin e motit të ftohtë,” shpjegoi ai.

Mbyllja e tubacionit
Pas mbylljes së Nord Stream, flukset e të cilit u ndërprenë nga Moska në vitin 2022, vendet evropiane vazhduan të merrnin hidrokarbure ruse kryesisht përmes ngarkesave të gazit natyror të lëngshëm (LNG), por edhe përmes tubacioneve. Tubacioni Urengoy-Pomary-Uzhgorod transporton gaz nga Federata përmes Ukrainës në Sllovaki, ku ndahet në degë që shkojnë drejt Republikës Çeke dhe Austrisë. Italia së bashku me Hungarinë janë ndër vendet që furnizohen përmes kësaj rruge.

Austria deri më tani ka marrë shumicën e furnizimeve të saj nëpërmjet Ukrainës, ndërsa Rusia përbën rreth 2/3 e importeve të Hungarisë. Sllovakia merr rreth 3 miliardë metra kub në vit nga gjigandi i energjisë Gazprom, ekuivalente me rreth 2/3 e nevojave të saj. Republika Çeke shkurtoi pothuajse tërësisht importet e gazit nga lindja vitin e kaluar, por rifilloi blerjen e gazit nga Moska në vitin 2024.

Në maj, Snam (National Metanoduct Company) raportoi se në sezonin e mëparshëm të ftohtë, importet e gazit rus në Itali ishin ndalur nën 2 për qind të totalit. Më 31 tetorin e kaluar, operatori ynë i rrjetit mbylli fushatën e ruajtjes, duke grumbulluar 98.5 për qind të kapacitetit të disponueshëm: mbi mesataren e Bashkimit, e cila ishte 95 për qind. Aq sa që tani e tutje Italia do të jetë një nga vendet që do të eksportojë gaz në Austri.

Rrugët e tjera
Përpara pushtimit të Ukrainës, Rusia ishte furnizuesi kryesor i tubacionit të gazit të BE-së, por pjesa e saj e tregut ra ndjeshëm në përgjigje të pushtimit. Linja kryesore e tranzitit përmes ish vendit sovjetik pritet të mbyllet deri në fund të vitit pasi Kievi tha se nuk dëshiron të rinovojë kontratën e tij të tranzitit me Gazprom. Shumica e rrugëve të tjera të gazit rus për në Evropë janë tashmë të mbyllura, përveç Nord Stream edhe Yamal-Europe që kalon përmes Bjellorusisë. Të vetmet rrugë të tjera operative janë Rrjedha Blu dhe Rrjedha Turke për në Turqi nën Detin e Zi, por këto kanë kapacitet të kufizuar.

Çmimet do të rriten
Megjithatë, Evropa ka reduktuar varësinë e saj nga Rusia duke përdorur kryesisht gaz natyror të lëngshëm, humbja e furnizimit përmes Ukrainës do të rriste presionin në tregun e gazit dhe do të rriste çmimet globale, sipas analistëve në Energy Aspects. Dy vjet më parë, Gjermania vendosi blerje të shpejta dhe të detyrueshme të gazit për ruajtje nga tregu global, duke paguar çmime rekord. Për të rikuperuar disa nga këto kosto, qeveria gjermane kishte vendosur një taksë për magazinimin, e cila pati pasoja në koston e prokurimit të LNG për vendet pa dalje në det, si Austria, Sllovakia dhe Republika Çeke.

“Skenari aktual ka filluar të ngjajë me atë të vitit 2022, kur BE-ja bleu gaz me çdo çmim”, tha Arne Lohmann Rasmussen, kryeanalist në Global Risk Management në Kopenhagë, dhe kjo do të ketë pasoja. “Edhe një herë, ekonomitë me energji intensive, të udhëhequra nga Gjermania, do të vuajnë më shumë, duke dëmtuar një ekonomi tashmë në vështirësi në sektorët e automobilave, kimikateve dhe makinerive”, parashikoi Ole Hansen, kreu i strategjisë së materialeve kryesore të bankës daneze të investimeve Saxo Bank.