Nga një militant i rreshtuar me Al Qaedan dhe një luftëtar i ISIS-it te një burrë shteti pragmatik i vendosur për të punuar për ndërtimin e “një Sirie të re e të bashkuar”.

Biografia e 42-vjeçarit, Ahmad al Sharaa, i njohur me emrin e tij të luftës, Abu Mohammad al-Jolani, tashmë përmblidhet në evolucionin e saj nga radikalizmi në emër të Allahut në politikën e dialogut.

A mund t’i besojmë atij?

A fsheh ai rrezikun e një zhvendosjeje afgane dhe se brenda pak javësh mund të rrëshqasim nga brutaliteti i një prej regjimeve më të përgjakshme në historinë e Lindjes së Mesme bashkëkohore në një lloj kalifati sunit, i vendosur për të destabilizuar më tej rajonin?

Në të gjitha deklaratat e fundit të al-Jolanit, shprehjet “paqe sociale”, “dialog me komunitete të ndryshme”, “respekt për të gjithë sirianët” ishin më të përsëriturat.

Nuk kërcënon as Izraelin, i cili gjithashtu ka përfituar nga kaosi duke sulmuar bazat dhe depot ushtarake, si dhe duke pushtuar tokat siriane midis Lartësive të Golanit dhe malit Hermon.

Sot, një pjesë e madhe e komunitetit ndërkombëtar duket e prirur të pezullojë gjykimin dhe t’i japë atij kredite.

Dy ditë më parë një delegacion amerikan pati bisedime të gjata me ekzekutivin e ri.

Washingtoni ka vendosur të anulojë urdhrin e arrestit kundër al-Jolanit, i cili ishte akuzuar për “terrorizëm” që nga viti 2013: një shpërblim prej 10 milionë dollarësh i varej në kokë.

Italia, së bashku me vendet e tjera të BE-së (Greqia, Rumania, Qipro, Hungaria, Çekia) kishin njoftuar tashmë rifillimin e aktiviteteve të ambasadës së saj në Damask.

Qarqet diplomatike perëndimore mirëpresin emërimin në orët e fundit të ministrit të Jashtëm të përkohshëm, 37-vjeçari Asaad Hassan al-Shaibani.

“Nuk do të jetë e vështirë të punosh me të”, sqarojnë ata.

Al-Jolani premton se do të ketë tre muaj armëpushim.

Po punohet për krijimin e një konference kombëtare, e cila do të përfaqësonte të gjitha komunitetet dhe brenda së cilës do të promovoheshin disa komisione me detyrën e hartimit të kushtetutës së re.

Shqetësimi i tij është të përfshijë sirianët që ikën jashtë vendit për shkak të regjimit të vjetër.

Vlerësohet se ka nga 8 deri në 13 milionë, rreth gjysma e të gjithë popullsisë.

Një veprim i guximshëm, duke pasur parasysh se shumë prej tyre mund të mos ndajnë kulturën islame të përhapur në radhët e Hay’at Tahrir al-Sham.

Verën e ardhshme do të donin të organizonin një regjistrim të përgjithshëm. Dhe vetëm atëherë, ndoshta brenda një viti, do të jetë e mundur të zhvillohen zgjedhje.

Por aktualisht nuk mungojnë pyetjet pa përgjigje: cilat janë kriteret për caktimin e delegatëve të Konferencës Kombëtare?

A do të lejohen vëzhguesit e huaj?

A nuk do të ishte më mirë të krijohej asambleja kushtetuese pas zgjedhjeve për të garantuar pluralitetin?

Duke respektuar precedentët e qeverisë HTS në zonën e Idlibit, nuk mungon frika për kufizimin e lirisë dhe rreziqet sektare.

Këtu, milicët vëzhgonin me kujdes veshjet dhe sjelljen e grave, por duhet thënë se nuk kishte asnjë ndalim për të ndjekur shkollën dhe universitetin.

Këto ditë në Damask nuk u pa asnjë kufizim, edhe pse tre ditë më parë qindra vajza shprehën frikën e tyre në një demonstratë në rrugë.

Provimi do të jetë sjellja ndaj pakicave alavite dhe të krishtera, mbështetëse të regjimit të Bashal al- Assadit, të cilët tani kanë frikë nga hakmarrja.

Shumë të krishterë rrëfejnë se do të donin të emigronin dhe alavitët ëndërrojnë për një shtet të tyre të vogël të pavarur.

Tani për tani, përveç ndonjë hakmarrjeje individuale, tranzicioni duket i qetë. Por ne jemi ende në fillim.

Në mesin e milicëve të armatosur në kryeqytet janë ujgurët që ëndërrojnë të themelojnë një republikë të veçantë islamike në Kinë, si dhe uzbekët, çeçenët, turkmenët dhe turqit.

Al Sharaa sot minimizon rolin turk dhe përsërit në televizionin perëndimor: “Rënia e Assadit është e mirë për Sirinë dhe Turqinë”.

Por më pas ai shton se është “një fitore e rezistencës siriane, Turqia nuk ka të bëjë fare me të”.

Në realitet, Recep Erdogan luajti një rol qendror. Aq sa tani edhe Putini po kërkon dialog me të për të ruajtur bazat ushtarake ruse në Latakia dhe Tartus.

Sot sulltani do të donte të shpërbënte një herë e përgjithmonë enklavën kurde.

Al-Jolani përsërit se ai dëshiron një dialog gjithëpërfshirës me kurdët: do të jetë një nga sfidat më kërkuese.