Regjistruesit modernë të fluturimeve, shpesh të referuara si kuti të zeza, luajnë një rol të domosdoshëm në rritjen e sigurisë së udhëtimit ajror. Këto pajisje janë krijuar posaçërisht për të kapur të dhëna kritike rreth funksionimit të avionit, të cilat mund të ndihmojnë hetuesit në rindërtimin e ngjarjeve që çojnë në një aksident.
Regjistruesit e fluturimit janë në gjendje të ruajnë mbi 1000 pjesë informacioni , duke përfshirë parametra të tillë si shpejtësia, lartësia, performanca e motorit dhe shumë më tepër. Aftësia e tyre për të ofruar njohuri të tilla të detajuara është ajo që i bën ata një mjet thelbësor në sigurinë e aviacionit.
Por çfarë saktësisht regjistrojnë kutitë e zeza dhe si funksionojnë ato? Sipas Live Science , këto pajisje janë bërë një pjesë thelbësore e industrisë së aviacionit, duke ndihmuar në hetimet e aksidenteve dhe duke ndihmuar në parandalimin e incidenteve të ardhshme.
Në vitet 1950, David Warren, një shkencëtar nga Laboratori i Kërkimeve Aeronautike në Melburn, Australi, konceptoi idenë e regjistruesit të fluturimit pas hetimit të përplasjeve të kometës de Havilland.
Qëllimi i tij ishte të krijonte një mjet që do t’i ndihmonte hetuesit të kuptonin si kushtet e fluturimit – si shpejtësia dhe lartësia – dhe veprimet e pilotit që çuan në një aksident. Kjo shpikje do të bëhej më vonë një pjesë thelbësore e sigurisë së avionëve në mbarë botën.
Termi kuti e zezë është paksa i gabuar. Pavarësisht se quhen një kuti e zezë, regjistruesit e fluturimit janë në fakt portokalli. Siç shpjegon David Esser, një shkencëtar aeronautik në Universitetin Aeronautik Embry-Riddle,
Ata janë portokalli – me qëllim, në mënyrë që të dalin qartë në një skenë përplasjeje.
Kjo zgjedhje ngjyrash siguron që pajisja të jetë më e lehtë për t’u gjendur në rrënojat. Regjistruesi i fluturimit ndahet në dy komponentë kryesorë: regjistruesi i të dhënave të fluturimit (FDR) dhe regjistruesi i zërit të kabinës (CVR) .
Ky regjistrues kap parametrat thelbësorë të fluturimit, të tilla si lartësia, shpejtësia e ajrit, performanca e motorit dhe cilësimet e përplasjes. Ai gjithashtu regjistron ngjarjet kryesore si kur u angazhua autopiloti ose kur u ndez alarmi i tymit. Në total, ai mund të regjistrojë mbi 1000 pika të dhënash.
FDR-të janë ndërtuar për t’i bërë ballë kushteve të vështira, duke përfshirë përplasjet me ndikim të lartë, zjarrin dhe presionin nënujor. Sipas Abdalla Elazaly, një inxhinier i avancuar i sistemit në Honeywell, i cili prodhon këta regjistrues, “Inxhinierët përdorin materiale të forta si titan ose çelik inox për shtresën e jashtme”.
E pozicionuar në kabinë, kjo pajisje regjistron bisedat e pilotëve dhe tingujt nga brenda kabinës. Ai merr informacione thelbësore, si zhurma e motorit, lëvizjet e marsheve të uljes dhe lëvizjet e ndërprerësve, të cilat ndihmojnë në shpjegimin e asaj që çoi në një aksident. CVR shpesh lidhet me një mikrofon të vendosur midis dy pilotëve. Kjo pajisje duhet të ruajë të paktën 25 orë audio të vazhdueshme, siç kërkohet nga Administrata Federale e Aviacionit (FAA).
Regjistruesit e fluturimit janë mjete të domosdoshme pas një aksidenti avioni. Të dhënat e mbledhura mund t’u ofrojnë hetuesve njohuri jetike për shkakun e rrëzimit. Ky informacion është i siguruar dhe mund të aksesohet vetëm nga subjekte të autorizuara si Bordi Kombëtar i Sigurisë së Transportit (NTSB) ose FAA.
Procesi shpesh përshkruhet si “si një hetim krimi”, sipas Houbing Song, një inxhinier elektrik në Universitetin e Maryland, i cili ndihmoi në zhvillimin e sistemeve të regjistrimit të fluturimit për FAA.
Kur ndodh një aksident, hetuesit fillimisht sigurojnë që ruajtja e të dhënave, shpesh një kartë memorie në gjendje të ngurtë (e ngjashme me ato të përdorura në telefonat celularë dhe laptopët), është e paprekur. Nga atje, ata marrin dhe analizojnë të dhënat, të cilat mund të zgjasin me muaj apo edhe vite në varësi të natyrës së incidentit.
Përveç rolit të tyre në hetimet e aksidenteve, regjistruesit e fluturimit shërbejnë edhe në kontrollet rutinë të sigurisë. Linjat ajrore marrin pjesë në një program të quajtur Sigurimi i Cilësisë Operative të Fluturimit ( FOQA ) me FAA.
Kjo i lejon linjat ajrore të analizojnë të dhënat e fluturimit për të identifikuar çështjet e mundshme si joefikasiteti i karburantit ose problemet e motorit përpara se ato të përshkallëzohen në probleme të mëdha. Siç thekson David Esser,
Ideja është të identifikohet një prirje përpara se të bëhet një incident ose një aksident.
Siç vëren Esser ,Teknologjia është atje tani; është vetëm çështje zbatimi.
Ky zhvillim mund të revolucionarizojë mënyrën se si përdoren të dhënat e fluturimit për të parandaluar aksidentet në kohë reale.
(A.A/BalkanWeb)
