Donald Trump duket gjithnjë e më i bindur se një dollar i fortë nuk është i dobishëm për industrinë amerikane. Ai beson se një monedhë më e dobët do të ndihmonte eksportet, duke çuar në rritjen e punësimit në sektorin e prodhimit dhe në reduktimin e deficitit tregtar të SHBA. Megjithatë, shumë ekspertë nuk pajtohen me këtë argument ose e konsiderojnë atë të thjeshtuar.
Siç shpjegon për Deutsche Welle-n David Lubin, studiues në Chatham House në Londër, “kur dollari është i fortë, importet e mallrave në SHBA rriten, sepse produktet e huaja bëhen më të lira, ndërsa eksportet amerikane ulen, pasi bëhen më të shtrenjta”. Megjithatë, Lubin thekson se është “jashtëzakonisht komplekse” të kontrollohet kursi i këmbimit, pasi kjo nuk varet kryesisht nga dega ekzekutive.
Sa pushtet ka presidenti?
Vlera e dollarit përcaktohet në tregjet valutore dhe jo nga vendimet e drejtpërdrejta të qeverisë. Sipas Anthony Abrahamian, analist në bankën Rothschild & Co Wealth Management, një ndër faktorët kryesorë të forcimit të dollarit në dekadën e fundit është rritja më e shpejtë e ekonomisë amerikane në krahasim me vendet e tjera të zhvilluara.
Gjithashtu, deficiti tregtar i SHBA është kryesisht rezultat i kërkesës së lartë. “Konsumatori amerikan është konsumatori numër 1 në botë, prandaj Amerika importon më shumë mallra sesa eksporton”, thekson Abrahamian.
Pavarësisht kësaj, qeveria amerikane ka disa mjete për të ndikuar mbi vlerën e dollarit. Rezerva Federale mund të ulë normat e interesit, megjithëse ajo është teorikisht e pavarur nga pushteti politik. Trump ka ushtruar më parë presion mbi drejtuesit e Bankës Qendrore për të ulur normat e interesit.
Një tjetër mekanizëm është që Departamenti i Thesarit të blejë më shumë valuta të huaja përmes Fondit të Stabilizimit të Këmbimit. Megjithatë, sipas Abrahamian, për shkak të përmasave të tregut global, një strategji e tillë do të kërkonte sasi të jashtëzakonshme valutash.
Dobësimi i qëllimshëm i dollarit mund të ketë pasoja negative, si rritja e çmimeve të lëndëve të para të importuara, të cilat shpesh vlerësohen në dollarë. Për familjet amerikane, rreziku më i madh do të ishte rritja e inflacionit dhe papunësisë.
Dobësimi “indirekt” i dollarit
Një tjetër mënyrë për të dobësuar dollarin është të bëhet SHBA një destinacion më pak tërheqës për investimet e huaja. Megjithatë, sipas David Lubin, kjo strategji mbart rreziqe dhe mund të ketë rezultate të paparashikueshme. Së fundmi, ai vë në dukje se vendimet e fundit të paqëndrueshme të administratës kanë ndikuar në perceptimin e pasigurisë ekonomike në SHBA.
Një “Plaza Accord” i ri?
Një alternativë tjetër do të ishte që SHBA të bindë apo të detyrojë vendet e tjera të reduktojnë rezervat e tyre valutore në dollarë, duke krijuar një efekt zhvlerësues. Një precedent historik është Marrëveshja e Plazas e vitit 1985, e nënshkruar nga ekonomitë më të mëdha të asaj kohe: SHBA, Britania e Madhe, Japonia, Gjermania Perëndimore dhe Franca. Me këtë marrëveshje, këto vende ndërhynë në mënyrë të koordinuar në tregjet valutore për të dobësuar dollarin.
Një skenar i ngjashëm sot duket i vështirë për shkak të ndryshimeve në ekonominë globale. Për më tepër, çdo marrëveshje e tillë do të kërkonte pjesëmarrjen e Kinës, e cila konsiderohet shumë pak e gatshme për një veprim të tillë.
Në fund të fundit, siç thekson Abrahamian, çmimet e produkteve përcaktohen jo vetëm nga kursi i këmbimit, por edhe nga faktorë të tjerë si kostot e prodhimit, produktiviteti dhe cilësia e mallrave. Kjo nënkupton se edhe nëse Trump arrin të dobësojë dollarin, konkurrenca globale do të mbetet një sfidë e hapur.
