Moldavët shkojnë në qendrat e votimit të dielën për zgjedhjet presidenciale dhe një referendum të BE-së që do të shënojë një moment kyç në tërheqjen e luftës midis Rusisë dhe perëndimit mbi të ardhmen e vendit të vogël, pa dalje në det të Evropës Juglindore me më pak se 3 mln banorë.
Presidentja pro-perëndimore, Maia Sandu, shpreson të avancojë axhendën e saj duke fituar një mandat të dytë dhe duke siguruar një “po” në një referendum për të afirmuar pranimin në BE si një objektiv “i pakthyeshëm” në kushtetutë.
Që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik, Moldavia ka gravituar mes drejtimeve pro-perëndimore dhe pro-ruse, por nën Sandu, vendi i varfër ka përshpejtuar përpjekjet e tij për t’i shpëtuar orbitës së Moskës mes luftës së saj në Ukrainën fqinje.
Sandu, një ish-zyrtare e Bankës Botërore, u zgjodh presidente në nëntor 2020, duke krijuar një valë popullariteti si një reformatore kundër korrupsionit me një axhendë pro-evropiane.
Sondazhet tregojnë se Sandu do të fitojë në raundin e parë dhe gjithashtu parashikojnë një fitore në referendum deri në 65% për anëtarësimin në BE, megjithëse presidentja në detyrë mund të përballet me një rrugë më të vështirë nëse detyrohet në balotazhin e raundit të dytë.
Sandu dhe aleatët e saj kanë paralajmëruar se rezultatet e zgjedhjeve mund të ndikohen nga një fushatë me ndikim në shkallë të gjerë të blerjes së votave dhe keqinformimit të orkestruar nga Rusia dhe përfaqësuesit e saj.
Në veçanti, ata akuzojnë biznesmenin e arratisur pro-rus Ilan Shor, një kundërshtar i zëshëm i anëtarësimit në BE, për drejtimin e një fushate destabilizuese nga Moska.
Olga Roşca, një këshilltare për politikën e jashtme e Sandu, tha: “Rusia po derdh miliona para të pista për të rrëmbyer proceset tona demokratike. Kjo nuk është vetëm ndërhyrje – është ndërhyrje e plotë që synon destabilizimin e së ardhmes sonë. Dhe është alarmante.”
Në një konferencë shtypi në fillim të këtij muaji, shefi i policisë kombëtare, Viorel Cernăuțanu, akuzoi Shor dhe Moskën për krijimin e një skeme komplekse të blerjes së votuesve “të stilit mafioz” dhe ryshfet për 130,000 moldavë – pothuajse 10% e pjesëmarrjes normale të votuesve – për të votuar kundër në referendum dhe në favor të kandidatëve miqësorë me Rusinë në atë që ai e quajti një “sulm të paprecedentë, të drejtpërdrejtë”.
Zyrtarët në kryeqytetin e Moldavisë, Kishinau, gjithashtu besojnë se Moska qëndron pas një vale sulmesh vandalizmi parazgjedhor ndaj ndërtesave qeveritare dhe ka plane të shkaktojë trazira në vend në ditët pas zgjedhjeve.
Cernăuțanu tha se oficerët e tij kishin arrestuar rreth 300 njerëz që dyshohet se shkuan në Rusi për të marrë trajnime se si të thyejnë kordonët e policisë dhe të krijojnë kaos publik. Disa morën trajnime ushtarake – duke përfshirë përdorimin e dronëve, eksplozivët DIY – në Bosnje dhe Serbi.
Për të luftuar ndikimin rus, autoritetet në Moldavi thanë se kishin bllokuar dhjetëra kanale Telegram dhe chatbot të lidhura me një përpjekje për të paguar votuesit për të hedhur votat “jo” në referendumin e BE-së.
Në një nxitje të madhe për Sandu, Moldavia filloi zyrtarisht negociatat e pranimit në BE në qershor. Megjithatë, skepticizmi mbetet i lartë në lidhje me aftësinë e vendit për të zbatuar reformat e nevojshme demokratike dhe gjyqësore në të ardhmen e afërt.
Ndërsa pushtimi rus i Ukrainës ka tronditur shumë në Kishinau, vetëm disa orë me makinë nga qyteti port i Ukrainës në Detin e Zi, Odesa, hija e Kremlinit duket ende e madhe mbi vendin.
Moska ka 1500 trupa të stacionuara në Transnistria, një rajon i drejtuar nga separatistët pro-rusë që u shkëputën nga kontrolli i qeverisë së Moldavisë në një luftë të shkurtër në vitet 1990.
