Memorie.al publikon letrën e plotë të ish-Ministrit të Mbrojtjes, Beqir Balluku përEnver Hoxhën, e datës 18 Shtator të vitit 1974, e dërguar nga Roskoveci ku vuante fillimisht internimin, i akuzuar si “armik i partisë dhe popullit”. Në plot 24 faqe të asaj letre, Balluku i shpjegon gjithcka ish-shefit të tij, duke filluar që nga periudha e Luftës, e deri në atë ditë që ndodhej aty, larg shokeve dhe i ndarë nga familja. Dhe me damkën e madhe si i “pushkatuar politikisht” ai i lutet Enverit dhe Partisë, që të vënë dorën në zëmër dhe t’i japin edhe njëherë mundësinë që për ato pak vjet të jetës që i kanë mbetur, t’i kalojë pranë shoqërisë socialiste, duke dhënë kontributin e tij qoftë dhe në duke punuar në punë krahu…?!

Emri i tij u bë i njohur që në periudhën e Luftës Antifashiste Nacional-Çlirimtare në gjysmën e parë të viteve ‘40-të kur ai drejtonte njësitet guerile të qytetit të Tiranës, dhe më pas si Komandant i Brigadës së II-të Sulmuese. Pas mbarimit të Luftës, Balluku do të emërohej në postin e Shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë me gradën gjeneral-major, duke zëvëndësuar aty gjeneral Spiro Moisiun. Që nga ajo periudhë kohë e deri në vitin 1974 që zgjati karriera e tij, Beqir Balluku do të kryente një sërë funksionesh të larta partiake e shtetërore, si: zv-Kryeministër, Ministër i Mbrojtjes, anëtar i Byrosë Politike, dhe deputet në të gjitha legjislaturat.

Ai deri në fundin e viteve ‘60-të konsiderohej si një nga njerëzit më besnikë të Enver Hoxhës, gjë e cila do të provokonte një zili dhe xhelozi nga ana e Kryeministrit Mehmet Shehu, i cili në një të ardhme e shikonte veten de jure dhe de facto si pasardhësi i Enver Hoxhës. Balluku do të fitonte shumë kredenciale në sytë e Hoxhës për gjestin e tij të besnikërisë ndaj udhëheqjes më të lartë të PPSH-së, kur këta të fundit ndodheshin në një situatë politike mjaft delikate në Konferencën e 81 Partive në Moskë, ku vetë ai (Balluku) do t’i deklaronte ambasadorit sovjetik në Tiranë, Shikin, se; “Nëse udhëheqjes shqiptare do t’i ndodhte ndonjë e papritur e pakëndshme në Moskë, të gjithë shtetasit rusë që ndodheshin në Shqipëri do të ekzekutoheshin pa paralajmërim”. Kështu edhe për këtë fakt, pas prishjes me sovjetikët, figura e Ballukut do të njihte një rritje të menjëhershme të karrierës politike, deri në momentin më kritik të vetë institucionit që Balluku përfaqësonte, heqjen e gradave të ushtrisë shqiptare në vitin 1967. Çarja e parë e heshtur ndërmjet Ballukut dhe Hoxhës do të ndodhte pikërisht në vitin 1967, kur i plotëfuqishmi i Ministrisë së Punëve të Brendshëm për ushtrinë, gjeneral-major Halim Xhelo, do të shkruante letrën e famshme anonime në drejtim të Enver Hoxhës, në të cilën protestohej për zhveshjen e ushtrisë shqiptare nga sistemi i gradave.

Pas zbulimit të letrës dhe burgosjes së Xhelos, Hoxha dhe veçanërisht Shehu, do ta shihnin me një dyshim të madh autorësinë e vërtetë të saj, pasi ajo ishte shkruar nën hundën e Ballukut dhe në mos fshihej ai pas Xhelos, në rastin më të keq duhet të kishte pasur dijeni për ekzistencën e saj. Të paktën kështu aludohej në atë kohë nëpër korridoret e Ministrisë së Mbrojtjes dhe Komitetit Qëndror të PPSH-së. Sikur të mos mjaftonte vetëm kjo, nga fundi i viteve ’60-të dhe fillimin e viteve ‘70-të do të nisnin edhe përplasjet e shpeshta ndërmjet Beqir Ballukut dhe zëvëndësit të tij, shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, gjeneral-leitnant Petrit Dumes, gjë e cila do të provokonte disa mbledhje të Byrosë Politike, posaçërisht për këtë sherr midis dy figurave ushtarake më të larta. Aq të shpeshta do të ishin debatet e sherret Balluku-Dume, saqë vetë Beqiri do t’i kërkonte Enver Hoxhës në disa mbledhje të jashtëzakonshme byroje dorëheqjen nga posti i Ministrit të Mbrojtjes. Gjë e cila asokohe u refuzua në mënyrë kategorike nga Hoxha.

Një tjetër moment kulminant për Ballukun që dukej se “po e mbushte kupën”, çka hodhi shumë dyshime por për dyshen Hoxha-Shehu, do të ishte dhe vizita e Beqir Ballukut në krye të një delegacioni të përbërë nga eksponentë të lartë të Ushtrisë në Kinë në vitin 1972. Gjatë kësaj vizite kryeministri kinez Çu En Lai, do ta refuzonte kërkesën zyrtare të shtetit shqiptar për dërgimin e materialeve të teknologjisë ushtarake, duke ua thënë qartë: “Sado armë t’ju japim ne, Shqipëria nuk e përballon dot një sulm ushtarak të Bashkimit Sovjetik. Mënyra më e mirë e juaja për të rezistuar, është tërheqja nëpër male, apo siç quhet në gjuhën ushtarake, “Teoria e rrëshqitjes”. Ju duhet të krijoni një bosht ballkanik (Tiranë-Beograd-Bukuresht) anti-Moskë”.

Thuhet se menjëherë shifrantët e Sigurimit nxitojnë t’ja raportojnë këtë fakt udhëheqjes në Shqipëri, duke shtuar këtu edhe një tjetër dëshmi misterioze që Beqir Balluku, natën fshehurazi kishte shkuar në ambasadën sovjetike në Pekin dhe kishte negociuar me ambasadorin dhe shefin e KGB-së për Kinën rreth një Grushti Shteti të mundshëm të tij në Tiranë në bashkëpunim me 25.000 spetnazë (desantë) sovjetikë (akuzë kjo e Sigurimit të Shtetit). Si të mos mjaftonin gjithë këto gjëra, Beqir Balluku disa orë para mbërritjes së tij në Pekin, do të takonte në mënyrë incognito në aeroportin e Bukurështit, Ministrin e Mbrojtjes së Rumanisë, Gjeneralin, Ioan Ionita. Detajet e këtij takimi, kanë mbetur gjithashtu të mjegullta.

Ndërkaq vetëm dy vjet pas vizitës së tij në Pekin, do të fillonte edhe aktivi i Ushtrisë famëkeq i gushtit të vitit 1974, i zhvilluar në vilën e Mbretit Zog në Durrës. Në atë mbledhje që zgjati dy ditë me radhë, sipas porosisë së Enverit, Mehmeti dhe Hysniu ftuan të gjithë vartësit e Ballukut që të flisnin dhe diskutonin për “veprimtarinë armiqësore të tij”. Do të ishite pikërisht përmbajtja e “Tezave të Zeza”, ajo që do t’i kushtonte shumë shtrenjtë tre figurave më kryesore të ushtrisë shqiptare; Beqir Ballukut, Petrit Dumes dhe Hito Çakos.

Vlen për t’u përmendur fakti, se ditën e shpalljes së Ballukut si “tradhëtar dhe puçist”, ish-shefi i Sigurimit të Ushtrisë, Halim Xhelo, që vuante dënimin në burgun e Burrelit, do të vdiste në mënyrë misterioze në qelinë e tij. (thuhej se ate ditë, ai humbi shpresën se mund të lirohej ndonjë ditë me ndihën e Ballukut). Ndërsa Pleniumi i gushti 1974, do të ishte gjyqi paralajmërues për kastën e ushtarakëve, të cilët vetëm disa ditë më pas do të ndjenin mbi vete të gjithë tërbimin e Hoxhës, tërbim i cili do t’i çonte drejt vdekjes të tre një vit më pas. Por para se të ndodhte kjo, Beqir Balluku u internua në qytezën e vogël të Roskovecit, prej nga ku, më datën 17 Shtator të vitit 1974, do t’i niste një letër të gjatë Enver Hoxhës, ku në 24 faqe të saj ai do t’i shpjegonte gjithçka shefit të tij që i kishte shërbyer me devotëshmëri që nga koha e Luftës. Dhe atë letër të mbyllur në një zarf, Balluku ia besoi vetëm djalit të madh të tij, Çlirimit, i cili e solli dorazi në zyrën e letra-ankesave në Komitetin Qëndror të PPSH-së.

Ç’farë shkruhet në atë letër, si e konsideroi Enveri autokritikën e Beqirit, dhe shënimet e Mehmet Shehut mbi të, bëhet e ditur nëpërmjet këtyre dokumenteve që Memorie.al po publikon të plotë ekskluzivisht në këtë dossier të rradhës, ndërsa ajo që vlen të theksohet është fakti se vetë Beqiri nuk e mësoi kurrë të vërtetën nëse ajo letër mbërriti në duart e Emver Hoxhës…?! Dhe kështu ai duhet të ketë ikur nga kjo jetë me pengun e madh që shefi i tij nuk e kishte marrë letrën, përndryshe do t’i kishte kursyer të paktën jetën. Kjo gjë konfirmohet edhe nga vetë familjarët e Ballukut, të cilat gjithashtu deri para zbulimit të letrës, kanë pasur dhe mbrojtur të njëjtin version si babai i tyre.

Balluku: Dy herë të kërkova dorheqjen si ministër

Unë duke vërejtur difektet e kësaj strukture si dhe predispozicionin e shokëve, sidomos pas mbledhjes së Byrosë që Petriti të ngarkohet më shumë, dhe kritikat e vërejtjet në adresë time kalimin në strukturën e parë, e bëra duke kërkuar largimin tim dy herë rradhazi nga posti i Ministrit dhe ngritjen e Petritit, sepse kam menduar se qënia e tij në këtë post është më adapte se sa Shef i Shtatmadhorisë dhe në vëndin e tij të shkonte një shok i ri dhe me perspektivë, unë tashi shof se kjo çështje është ndoshta e parë, ndërsa motivimi që bëja unë në atë kohë, se këtë motivim e bëj për çështje shëndetësore, është jo i pari, por i fundit, këtë problem unë nuk e kam shtruar direkt sepse si i lidhur me mua, ky është gabim. Duke kërkuar largimin tim nga posti i Ministrit e them sinqerisht se nuk e kam menduar kurrë që të largohet Petriti, megjithë dualitetin që ka ekzistuar në mes nesh e të mbetem unë.

Unë e kam menduar e jam shqetësuar kurdoherë nëse po e kryej detyrën, sepse shëndeti më ka penguar që të ndjek në praktikë stërvitjet e detyrat e ushtrisë në stina të ndryshme të vitit e veçanërisht ato me karakter fushor.

Megjithë pikëpamjet e kritikat që i kam bërë Petritit, unë nuk kam mohuar kurrë aftësitë e tij, eksperiencën e stazhin e gjatë në ushtri, pra duke bërë këtë propozim unë kam bërë me ndërgjegjie të plotë se si për moshën, gjëndjen e tij shëndetësore dhe stazhin e gjatë në Shtatmadhori, ai është adapt për postin e Ministrit. Për sa i përket sektorit të punës ku mund të punoja unë, i kam thënë shokut Hysni se unë jam i gatshëm që të mendoj Partia, por personalisht kam menduar se mund të shërbej në aparatin e Kryeministrisë ku mund të merresha me sektorin ushtarak MCR, sigurisht mendoja se në këtë rast ky sektor mund të riorganizohej e plotësohej për të përballuar drejtimin e punës dhe përgatitjen e organeve shtetërore.

Në përfundim të kësaj letre unë i drejtohem Partisë dhe shokut Enver me ndjenjën e ndërgjegjie e plotë e të pendesës, për gabimet e fajet e rënda që kam bërë, i bindur plotësisht për drejtësinë e masave ndëshkimore të marra ndaj meje, dhe i lutem asaj nxehtësisht të më fali për dëmet që i kam sjellë.

Partia dhe shoku Enver qysh në moshën 24 vjecare më dhanë dorën, më edukuan dhe më udhëhoqën në luftën fisnike për çlirimin, ndërtimin dhe mbrojtjen e atdheut tonë socialist, dhe sot e gjithë moshën time të pjekur dhe stazhin e gjatë në gjirin e Partisë, unë rashë viktimë e presionit të ideologjisë borgjeze-revizioiniste, dhe në këtë moment tragjik të jetës sime ajo bëri të gjitha përpjekjet për të më korigjuar nga kjo sëmundje e rendë, ky qëllim nuk u arrit për fajin tim.

Balluku: I kam kuptuar gabimet, ju lutem më falni

Megjithse unë tani nuk kam asnjë të drejtë morale t’i bëj Partisë edhe kërkesën më të vogël, por megjithatë po i drejtohem me lutje zëmrës së madhe të kësaj nëne fisnike, që të më fali për gabimet dhe fajet e rënda që kam bërë, dhe të mos më rreshtoj në rradhët e armiqve të saj, por të më konsideroj si ish birin që ka gabuar rëndë dhe që kërkon dorën e fuqishme të saj, për të dalë nga bataku i urryer i botës borgjezo-revizioniste dhe të eci deri në fundin e jetës sime me kauzën e saj si patriot.

Unë i lutem nxehtësisht Partisë që këtë pjesë të shkurtër të jetës sime ta kaloj me qëllim në jetë, për këtë arsye të më japi mundësinë që atë ta kaloj në gjirin e shoqërisë tonë socialiste, me dëshirën e gatishmërisë së zjarrtë që edhe unë të jap një kontribut të vogël në betejën për ndërtimin socialist të vëndit kudo që të shikohet e arsyeshme. Bile megjithë moshën dhe gjëndjen shëndetësore jam i gatshëm edhe në punë krahu me qëllim që edhe këtë pjesë të jetës ta ngrys jo në anën tjetër të barrikadës, por në anën e Partisë dhe të popullit, sepse nga interesat dhe kauza e tyre, nuk ka pasur dhe nuk do të ketë asnjë motiv që të më ndaloj, unë nga rrëzimi dhe paralizimi i ideologjisë së huaj dua të ngrihem të mos qëndroj në llumin e saj, por të eci përpara si qytetar i thjeshtë e patriot në rrugën e lavdishme që udhëhoqi Partia dhe shoku Enver, kjo është kërkesa ime e vetme në këtë moment tragjik të jetës sime. E siguroj Partinë dhe shokun Enver, se megjithë gabimet dhe fajet që kam bërë për shkaqet që shtjellova më lart të cilat i dënoj me ndërgjegjie të plotë, se në zemrën dhe në mëndjen time nuk është shuar dhe nuk do të shuhet kurrë dashuria ndaj Partisë dhe shokut Enver.

I lutem Partisë që të më japi mundësinë që të filloj jetën rishtazi, i lutem që me shpatën e saj të mprehtë të presi nga rrënjët pjesën e keqe të jetës sime, që të vete në varr jo si armiku i Partisë e popullit, por si qytetar i thjeshtë dhe patriot dhe që fëmijët e mi dhe tërë rrethi i im familjar që janë të lidhur si mishi me kockën me Partinë dhe që dënojnë me ashpërsi gabimet dhe fajet e mia, të ecin në rrugën e jetës si bij dhe bija të saj dhe jo si armiq klasor.

E përfundoj këtë letër me ndërgjegjie të tronditur dhe i penduar për gabimet dhe fajet që kam bërë, i bindur se dëmet që i kam sjellë Partisë nuk lahen as me jetën time, e cila është në dispozicioin të Partisë në çdo moment. Afirmoj solemnisht para Partisë dhe shokut Enver se me gjithë gabimet dhe fajet që kam bërë, në mëndjen dhe zëmrën time aktualisht jo vetëm që nuk është shuar, por në të kundërtën, është shtuar urrejtja kundër armiqëve imperialistë-revizionistë dhe besimi e vendosmëria për të luftuar e fituar kundër tyre, si në fushën politike, ideologjike dhe për t’i dërrmuar dhe asgjesuar në luftën e armatosur.

Rroftë Partia

Rroftë shoku Enver

Me respekt të thellë ndaj Partisë, K.Q dhe shokut Enver

Roskovec, më 18.9.1974

Ish-anëtari i Partisë

(Beqir Balluku)

SHENIMET E MEHMET SHEHUT TE LETRA E BEQIRIT

Sipas këtyre dokumenteve arkivore që disponojmë, pasi Enveri e ka parë dhe lexuar letrën, ja ka dërguar atë dhe Mehmet Shehut, Hysni Kapos, Ramiz Alisë, Rita Markos dhe Haki Toskës. Kjo gjë konfirmohet edhe nga shënimi i shefit të kabinetit të Enver Hoxhës, Haxhi Kroit, i cili në letrën përcjellëse ka shënuar: “Letra e Beqir Ballukut datë 18.9.1974, ku përpiqet të shpjegojë fajet e tij për punën armiqësore dhe kërkon që t’i jepet mundësia që të punojë si qytetar i thjeshtë në këto vitet e fundit të jetës së tij.

Kanë marrë dijeni shokët Enver, Mehmet, Hysni, Haki, Ramiz dhe Rita. (Haxhi Kroi)

Ndërsa nuk dihet, të paktën zyrtarisht se si kanë reaguar Hysniu, Ramizi, Hakiu dhe Rita Marko për letrën e Ballukut, Mehmet Shehu mbi atë letër ka bërë shumë shënime gati në cdo faqe të saj ku ka shkruar:

Demagogji, hipokrizi, llafollogji, frikë, mbrojtje e trashë. (Këto janë shkruar me shkrimin e Mehmetit në krye të letrës) 2. Si, pse? 3. Cilat koncepte? 4. Përciptësi apo punë armiqësore? 5. Nuk është punë armiqësore kjo? 6. Ku kërkoje të shkoje si arrivist? 7. Gënjen. Beqiri në aktiv (Qershor 1974), as që përmënd fare ekzistencën e materialit të fshehtë. 8. Përse ky tendeciozitet i Beqirit, frikacak në këtë rast. Ku ka qenë që i druhet këtij…?! 9. Ku doje të arrije. 10. Ç’na mbushe mëndjen, viktimë bie një i paditur dhe jo Beqir Balluku. 11. Po, në qoftë se ne e hamë sapunin për djathë?! Po Partia jonë këtë se ka bërë kurrë. 12.Po fajet e tjera, abuzimet me pozitën zyrtare, përfitimet nga pasuria e shtetit etj?
Për shokun Enver

Këto dy relacione i kanë bërë dy ish-zv/drejtorë politikë të ushtrisë që kanë punuar për një kohë të gjatë në Drejtorinë Politike.

Unë porosita Dilaverin t’i thërriste dhe të shpjegonin se si qëndron puna e literaturës revizioiniste sovjetike që është dërguar me shumicë në ushtri dhe përdorur për edukimin politik, ideologjik dhe ushtarak.

7. X. 1974 Hysni Kapo  / Memorie.al