Britania dhe SHBA-ja janë alarmuar pasi dyshohet se Rusia ka ndarë sekretet bërthamore me Iranin, dhe në këmbim Teherani të furnizojë Moskën me raketa balistike për të bombarduar Ukrainën.
Gjatë samitit të tyre në Uashington DC të premten, Keir Starmer dhe presidenti amerikan Joe Biden pranuan se të dy vendet po forcojnë bashkëpunimin ushtarak në një kohë kur Irani është në proces të pasurimit të mjaftueshëm të uraniumit për të përmbushur qëllimin e tij të gjatë për të ndërtuar një bombë bërthamore.
Burimet britanike treguan se shfaqën shqetësime në lidhje me tregtinë e Iranit për teknologjinë bërthamore, pjesë e një aleance të thelluar midis Teheranit dhe Moskës.
Të martën e javës së kaluar, Antony Blinken, Sekretari amerikan i Shtetit, bëri një paralajmërim të ngjashëm gjatë një vizite në Londër, megjithëse i kushtoi pak vëmendje, pasi fokusi atëherë ishte furnizim me raketa i Moskës nga Teherani.
“Nga ana e saj, Rusia po ndan teknologjinë që kërkon Irani – kjo është një rrugë e dyanshme – duke përfshirë çështjet bërthamore si dhe disa informacione hapësinore”, tha Blinken, duke akuzuar të dy vendet për përfshirje në aktivitete destabilizuese që mbjellin “madje edhe pasiguri më të mëdha” në mbarë botën.
Britania, Franca dhe Gjermania së bashku paralajmëruan javën e kaluar se rezervat e Iranit për uranium shumë të pasuruar “kanë vazhduar të rriten ndjeshëm, pa ndonjë justifikim të besueshëm civil” dhe se kishte grumbulluar katër “sasi të rëndësishme” që secila mund të përdoret për të bërë një bombë bërthamore.
Por nuk është e qartë se sa njohuri teknike ka Teherani për të ndërtuar një armë bërthamore në këtë fazë, ose sa shpejt mund ta bëjë këtë. Puna me specialistë me përvojë ruse ose përdorimi i njohurive ruse do të ndihmonte në përshpejtimin e procesit të prodhimit, megjithatë Irani mohon se po përpiqet të prodhojë një bombë bërthamore.
Irani kishte arritur një marrëveshje në vitin 2015 për të ndaluar prodhimin e armëve bërthamore në këmbim të lehtësimit të sanksioneve me SHBA-në dhe vendet e tjera perëndimore – vetëm që marrëveshja të braktisej në vitin 2018 nga presidenti i atëhershëm i SHBA dhe kandidati aktual republikan Donald Trump.
Irani u përgjigj duke shkelur kufijtë e rënë dakord për sasinë e uraniumit të pasuruar që mund të mbante.
Shqetësimi perëndimor se Irani është afër prodhimit të një armë bërthamore ka qarkulluar prej muajsh, duke kontribuar në tensionet në Lindjen e Mesme, tashmë në një nivel të lartë për shkak të sulmit të vazhdueshëm të Izraelit ndaj Hamasit dhe Gazës.
Irani dhe përfaqësuesi i tij në Liban, Hezbollahu, janë mbështetës të Hamasit – dhe zhvillimi bërthamor i Teheranit shihet si një kërcënim i drejtpërdrejtë nga Jeruzalemi.
Menjëherë pasi Vladimir Putin filloi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës, Irani filloi të furnizonte Moskën me drone Shahed dhe ndihmoi Rusinë të ndërtonte një fabrikë për të bërë më shumë dronë për të bombarduar objektivat anembanë Ukrainës. Në prill të këtij viti, Irani nisi një sulm me raketa dhe dron të stilit rus ndaj Izraelit, megjithëse në thelb u parandalua dhe u ndalua me ndihmën e SHBA-së dhe Britanisë së Madhe.
Rusia dhe Irani, megjithëse jo historikisht aleatë, janë bërë gjithnjë e më të bashkuar në kundërshtimin e tyre ndaj perëndimit, pjesë e një “boshti më të gjerë trazirash” që përfshin gjithashtu në shkallë të ndryshme Kinën dhe Korenë e Veriut, duke reflektuar një rikthim në një epokë të konkurrencës shtetërore që të kujton të luftës së ftohtë.
Javën e kaluar në Londër, Blinken tha se inteligjenca amerikane kishte arritur në përfundimin se grupi i parë i raketave balistike iraniane Fath-360 me shpejtësi të lartë, me një rreze veprimi deri në 75 milje (120 km), ishte dorëzuar në Rusi.
Në gjendje të godasin qytetet ukrainase tashmë të bombarduara në vijën e frontit, raketat shkaktuan një rivlerësim dramatik në mendimin perëndimor, si dhe sanksione të reja ekonomike.
Starmer fluturoi për në Uashington të enjten vonë për të mbajtur një samit të posaçëm të politikës së jashtme me Biden në Shtëpinë e Bardhë të premten, duke filluar me një takim të shkurtër “kokë më kokë” në Zyrën Ovale të presidentit në largim, e ndjekur nga një takim 70-minutësh me ekipet e politikës së jashtme në dhomën blu të rezidencës.
