Me paralajmërimet që qarkullojnë për një luftë të mundshme me Rusinë brenda disa viteve, vendet evropiane të NATO-s kanë filluar tashmë të vendosin bazat për mbrojtje, në rast se trupat ruse shkelin në territorin e Aleancës.

“Rusia po përgatitet për një luftë me Perëndimin”, tha Bruno Kahl, kreu i shërbimit të inteligjencës së jashtme të Gjermanisë, në fund të muajit nëntor.

Megjithatë, sipas paralajmërimit të kreut të inteligjencës, nuk është e mundshme që të ndodhë një sulm në shkallë të gjerë në territorin e NATO-s. Moska mund të zgjedhë një inkursion të kufizuar ose intensifikimin e taktikave të saja të luftës hibride për të testuar vendosmërinë e aleancës, tha Kahl.

NATO po përpiqet të përgatitet për të dy skenarët: një luftë të plotë dhe teknika më pak të dukshme të dizajnuara për të destabilizuar vendet anëtare të aleancës.

“Ka disa opsione që Rusia mund të përdorë për të testuar kohezionin e aleancës”, përfshirë aneksimin e kufizuar të territoreve, tha ish-kreu i Korpusit Shumëkombësh të NATO-s në Verilindje, me bazë në Poloninë veriperëndimore, Gjeneral Leitnant Jurgen-Joachim von Sandrart, për Newsweek pak para se të largohej nga posti në muajin nëntor.

Urgjenca tani është e qartë nga zyrtarët e lartë ushtarakë dhe politikë. Andrius Kubilius, komisioneri për mbrojtjen në Bashkimin Evropian, tha në muajin shtator se ministrat e mbrojtjes dhe komandantët e NATO-s “bien dakord që [presidenti rus] Vladimir Putin mund të jetë i gatshëm për një përballje me NATO-n dhe BE-në brenda gjashtë deri tetë viteve”.

Shërbimi i inteligjencës së jashtme të Estonisë paralajmëroi në muajin shkurt se NATO mund të përballet me një ushtri masive të stilit sovjetik në dekadën e ardhshme, nëse Rusia arrin të reformojë ushtrinë e saj. Ushtria do të ishte “teknologjikisht inferiore” ndaj forcave të NATO-s në fusha të tjera përveç luftës elektronike dhe goditjeve me rreze të gjatë, tha shërbimi, por “potenciali i saj ushtarak do të ishte i konsiderueshëm”.

“Nëse i marrim këto vlerësime seriozisht, atëherë ky është momenti për t’u përgatitur siç duhet, dhe koha është e shkurtër”, tha Kubilius, ish-kryeministër i Lituanisë, për agjencinë e lajmeve reuters dhe shtoi se “kjo do të thotë se duhet të marrim vendime të shpejta dhe ambicioze”.

Katalizatori kryesor është pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia, i cili shtyu Suedinë dhe Finlandën të braktisin politikat e tyre të gjatë të mos-angazhimit dhe të anëtarësohen në NATO, duke zgjeruar kufirin e Rusisë me aleancën.

Në mbarë Evropën, NATO tani po lufton për të rritur shpenzimet për mbrojtjen mbi dhe përtej dy përqindëshit të GJDP-së të kërkuar – por jo të detyruar – nga aleanca. Shumë vende historikisht kanë mbetur larg këtij standardi gjatë dekadave që nga fundi i Luftës së Ftohtë.

Por, kohët po ndryshojnë. Kombet evropiane kanë premtuar të përmbushin ose të tejkalojnë objektivin, dhe zyrtarët e ekspertët presin gjerësisht që administrata e ardhshme e presidentit të zgjedhur, Donald Trump, të rrisë presionin ndaj Evropës për të shtuar më tej shpenzimet ushtarake.

Vendet që shtrihen përgjatë krahut lindor të NATO-s janë shumë përpara. Megjithatë, sa shpejt Evropa do të jetë në gjendje të rrisë shpenzimet dhe të mbështesë kompanitë që prodhojnë më shumë pajisje mbetet për t’u parë. Zyrtari më i lartë ushtarak i NATO-s, Admirali Rob Bauer, tha në fund të muajit nëntor se bizneset “duhet të jenë të përgatitura për një skenar lufte dhe të përshtatin linjat e tyre të prodhimit dhe shpërndarjes përkatësisht”.

“Ndërsa ushtria mund të fitojë beteja, ekonomitë janë ato që fitojnë luftëra”, tha Bauer.

Tashmë, ka shenja të dukshme të përgatitjeve në të gjithë Evropën, veçanërisht në vendet më pranë kufijve të Rusisë, transmeton Telegrafi.

Gjermania ka nisur të hartojë plane për mënyrën se si Berlini do të mbrojë ndërtesa dhe instalime të rëndësishme në rast të një sulmi, si dhe për mënyrën se si shteti gjerman do të shërbente si kanal për qindra mijëra ushtarë që shkojnë drejt lindjes së Evropës, raportoi në nëntor gazeta e përditshme gjermane, Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Versioni i parë i dokumentit strategjik, i titulluar “Operationsplan Deutschland,” është 1000 faqe i gjatë.

Linja e mbrojtjes baltike
Tre shtetet baltike, Letonia, Lituania dhe Estonia, nënshkruan një marrëveshje në muajin janar të këtij viti për të forcuar mbrojtjen përgjatë kufijve të tyre tokësorë me Rusinë dhe Bjellorusinë.

Bjellorusia është një aleate kryesore e Rusisë, dhe Kremlini përdori territorin bjellorus për të nisur pushtimin e plotë të Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Ky vend gjithashtu lidh Rusinë me enklavën e izoluar të Kaliningradit, të vendosur midis dy vendeve anëtare të NATO-s, Polonisë dhe Lituanisë.

“Po ndërmarrim këtë përpjekje që qytetarët e Estonisë të ndihen të sigurt, por nëse shfaqet edhe rreziku më i vogël, do të jemi më të gatshëm për zhvillime të ndryshme”, tha ministri i Mbrojtjes së Estonisë, Hanno Pevkur.

Tallinni njoftoi se do të krijohet një “rrjet bunkerësh, pika mbështetëse dhe linja shpërndarjeje” përgjatë kufirit.

Ministria e Mbrojtjes e Lituanisë deklaroi në fillim të shtatorit se kishte “vendosur një bllokadë” në dhe afër urës në Panemune, vendbanim kufitar lituanez që lidh vendin e NATO-s me Kaliningradin.

Vilniusi raportoi se kishte vendosur mina dhe masa të tjera mbrojtëse, si “dhembë dragoi,” kundër tankeve dhe automjeteve të blinduara.

Dhembët e dragoi, blloqe betoni të dizajnuara për të ndalur përparimin e tankeve, janë fortifikime kundër tankeve të përhapura edhe në Ukrainë.

“Kjo është një masë paraprake për të siguruar një mbrojtje më efektive”, deklaroi qeveria lituaneze.

Fqinji i saj në veri, Letonia, ka vendosur masa të ngjashme. Qeveria letoneze njoftoi se rreth 303 milionë euro (318 milionë dollarë) do të investohen gjatë pesë viteve për të ndërtuar mbrojtje në kufirin lindor me Rusinë. Aty do të ndërtohen pika mbështetëse për personelin, struktura të fortifikuara, hendekë kundër tankeve dhe depo për municione dhe mina, tha qeveria në Riga.

“Do të mund të ngadalësojmë dhe bllokojmë në mënyrë më efikase lëvizjen e agresorëve të mundshëm”, tha ministri letonez i mbrojtjes, Andris Spruds, në një deklaratë në muajin janar.

Në muajin korrik, Riga njoftoi se pengesat për të penguar lëvizjet ushtarake ishin “blerë dhe transportuar në zona të përkohshme pranë kufirit lindor të Letonisë”. Rusia ndodhet në lindje të Letonisë.

Transmetuesi estonez ERR raportoi në tetor se ushtria letoneze po testonte barrierat që përbëjnë Linjën e Mbrojtjes Baltike, përfshirë dhembët e dragoi.

Kaspars Lazdins nga forcat e armatosura të Letonisë tha se ushtria kishte përdorur një tank T-55 për të “simuluar kushte të ngjashme me ato që mund të paraqesin fqinjët tanë lindorë”. Tanku T-55 është një tank luftarak kryesor i epokës sovjetike.

“Barrierat kundër tankeve u mbajtën mirë”, tha Lazdins për transmetuesin, duke shtuar se “blloqet e betonit mbrojtën me sukses njerëzit dhe infrastrukturën nga zjarri i drejtpërdrejtë”.

Më në jug, duke përballuar Kaliningradin dhe Bjellorusinë, Polonia ka nisur ndërtimin e asaj që ka quajtur “Mburoja Lindore,” një projekt që kushton mbi 2.5 miliardë dollarë dhe është përshkruar nga Varshava si “operacioni më i madh për forcimin e kufirit lindor të Polonisë, krahut lindor të NATO-s, që nga viti 1945”.

Kryeministri polak, Donald Tusk vizitoi kufirin polak me Kaliningradin gjatë fundjavës për të inspektuar fortifikimet që po ndërtohen në territorin e Polonisë.

“Investimet e Polonisë janë një përzierje e forcimit të aftësive mbrojtëse dhe atyre sulmuese, të dizajnuara për të zmbrapsur Rusinë duke i bindur ata se çdo sulm nuk do të arrijë objektivat dhe do të ketë një kosto shumë të lartë”, tha William Freer, studiues i sigurisë kombëtare pranë institutit të mendimit strategjik britanik Council on Geostrategy.

“Fortifikimet e ‘Mburojës Lindore’ të Polonisë bazohen në mësimet e luftës në Ukrainë, që kanë treguar sesa e vështirë është të depërtosh në mbrojtje të fortifikuara”, tha Freer për Newsweek. “Në kombinim me fortifikime tradicionale si ‘dhembët e dragoi’, ‘Mburoja Lindore’ do të përdorë një gamë të gjerë sistemesh të luftës elektronike dhe mbikëqyrjes”, pohoi ai.

Plane për evakuime masive
Përgatitjet nuk janë vetëm ushtarake, por edhe civile. Në mes të muajit nëntor, anëtari më i ri i NATO-s, Suedia, publikoi një broshurë për të ndihmuar banorët e vendit të “mësojnë si të përgatiten dhe të veprojnë në rast të një krize ose lufte”. Broshura përshkruan se çfarë do të thotë një gjendje e lartë alarmi, si mund të kontribuojë çdo qytetar gjatë një përpjekjeje lufte dhe si të dallohen sinjalet e ndryshme të alarmit.

“Nivelet e kërcënimit ushtarak janë në rritje”, paralajmëron broshura për qytetarët e vendit skandinav. “Ne duhet të jemi të përgatitur për skenarin më të keq – një sulm të armatosur mbi Suedinë”.

Norvegjia, gjithashtu, ka publikuar një broshurë për mënyrën se si të përballohen “moti ekstrem, pandemitë, aksidentet, sabotazhi – dhe në rastin më të keq aktet e luftës”.

Finlanda ka udhëzime publike mbi mënyrën se si përgatitet për “kërcënimin më të keq të mundshëm, luftën”.

Në Baltik, ministrja e Brendshme e Lituanisë, Agnė Bilotaite, tha në muajin shtator se secila prej autoriteteve lokale të vendit duhej të hartonte me shpejtësi plane evakuimi që janë “të gatshme” për zbatim.

“Është e rëndësishme të theksojmë se jemi në vijën e parë, prandaj sot mbrojtja civile është bërë prioritet në agjendën tonë”, tha Bilotaite. Ministrja lituaneze ka kërkuar nga vendet fqinje të bëjnë të njëjtën gjë.

Ministri i Brendshëm i Letonisë, Rihards Kozlovskis, tha në muajin shtator se shteti baltik kishte rreth 5000 ndërtesa nëntokësore që Riga shpresonte t’i kishte “gati për përdorim si strehimore deri në muajin nëntor”.

Bilotaite deklaroi në tetor se Vilniusi do të shpenzojë 12 miliardë euro në vitin 2025 për të ndërtuar dhe përmirësuar strehimoret.

“Po të jetë e nevojshme, mund të strehojmë dy qytete si Vilniusi nën tokë”, tha kryetari i Bashkisë së Vilniusit, Valdas Benkunskas, në komente të raportuara nga media vendase.

Qeveria e Gjermanisë ka njoftuar gjithashtu se po harton një listë të strehimoreve nga bombat, që do të jenë të disponueshme për qytetarët për të parë se ku ndodhet strehimorja më e afërt e tyre.

Mbrojtja ajrore
Në muajin janar, shtetet baltike theksuan nevojën e ndjerë për të forcuar mbrojtjen ajrore të NATO-s në krahun lindor, sipas një deklarate të qeverisë letoneze.

Ministri i Mbrojtjes së Hungarisë, Kristof Szalay-Bobrovniczky, tha në muajin nëntor se Budapest do të vendosë një sistem mbrojtjeje ajrore në rajonin verilindor të vendit.

“Ne ende shpresojmë që paqja të vijë sa më shpejt të jetë e mundur, përmes diplomacisë dhe jo një zgjidhjeje ushtarake”, tha Szalay-Bobrovniczky në një video-adresim dhe shtoi se “megjithatë, për t’u përgatitur për të gjitha mundësitë, urdhërova që sistemet e sapo blera të kontrollit ajror dhe mbrojtjes ajrore, si dhe aftësitë e ndërtuara mbi to, të instalohen në verilindje”.

Evropa përballet me një mungesë kronike të mbrojtjes ajrore, megjithëse zyrtarët ushtarakë dhe politikë kanë shmangur dhënien e detajeve specifike.

Lindja kundrejt Perëndimit
Ndërsa Polonia, shtetet baltike, Finlanda dhe Suedia, si dhe Rumania që kufizohet me Ukrainën perëndimore, kanë rritur ndjeshëm investimet në mbrojtje, Evropa Perëndimore është më e ngadalshme në këtë drejtim.

“Nuk është rastësi që rritjet më të mëdha në shpenzimet për mbrojtje në NATO vijnë nga ata që janë më afër Rusisë”, tha William Freer dhe shtoi se “pas krahut lindor të NATO-s, aleatët e tjerë po veprojnë me më pak urgjencë dhe kanë treguar shumë më pak gatishmëri për të rritur investimet në të njëjtin nivel”.

Admirali Sir Tony Radakin, shefi i forcave të armatosura britanike, pranoi në muajin nëntor se Mbretëria e Bashkuar ishte në një pozicion “pak më të dobët” sesa shumë vende më pranë kufirit me Rusinë.

“Ne nuk kemi disa nga aspektet civile ose ato të planifikimit që vende të tjera brenda NATO-s i kanë si pjesë e traditave të tyre”, tha Radakin.

Mbretëria e Bashkuar është angazhuar për të rritur shpenzimet për mbrojtje në 2.5 për qind të GJDP-së. Franca pritet të arrijë objektivin e NATO-s prej 2% këtë vit, ashtu si edhe Gjermania.

Shpenzimet për mbrojtje të Estonisë janë rreth 3.4 për qind të GJDP-së, me plane për t’i rritur në 3.7 për qind deri në vitin 2026. Lituania tha në muajin mars se do të rrisë shpenzimet për mbrojtje në 3 për qind nga viti 2025 dhe ministri i saj i mbrojtjes ka sugjeruar se mund të arrijë deri në 4 për qind, për të financuar sisteme të reja të mbrojtjes ajrore me rreze të gjatë dhe pajisje të tjera. Polonia ka njoftuar se do të shpenzojë 5 për qind të GJDP-së për ushtrinë në vitin 2025.

Vendet e Evropës Perëndimore po marrin “disa hapa domethënës”, shtoi Freer. Vendet e aleancës po shqyrtojnë mënyrat për të përmirësuar aftësitë e integruara të mbrojtjes ajrore dhe raketore të NATO-s, duke mësuar nga sulmet e Rusisë ndaj Ukrainës.