Viti 2024 ka pritur konflikte të shumta të armatosura në mbarë botën, nga konfliktet e brendshme në shkallë të vogël deri te betejat e mekanizuara.

Dhe mes kësaj zhurme, tensionet po rriten midis rivalëve gjeopolitikë, me disa nga kombet më të fuqishme në Botë që duket se përgatiten për luftëra të mëdha në të ardhmen e afërt.

Në një nga këto konflikte, presidenti rus Vladimir Putin paralajmëroi se Lufta e Tretë Botërore nuk do të kufizohej vetëm në Evropë dhe se e gjithë bota do të përfundonte duke ndjerë efektet e konfliktit global.

Nëse Lufta e Tretë Botërore është afër apo jo është një çështje debati, por shkaku për shqetësim është sigurisht real. Për disa, vitet e fundit, ora famëkeqe e buletinit të shkencëtarëve atomik të Doomsday-it ka trokitur rrezikshëm afër mesnatës dhe një arsye kryesore pse kombet e armatosura me armë bërthamore janë përfshirë në luftëra të mëdha.

Këto luftëra përfshijnë atë Rusi-Ukrainë, si dhe luftërat e Izraelit me Hamasin në Gaza dhe Hezbollahun në Liban. Megjithatë, tensionet kanë qenë gjithashtu në rritje me SHBA-në, një aleat i vendosur i Izraelit dhe Ukrainës, pasi ajo përfshihet më tej në të dyja çështjet në Evropë dhe në tensionet në Lindjen e Mesme me Iranin – një komb që shumë besojnë se ka ambicie bërthamore.

Dhe gjatë gjithë kohës, Kina ka rritur tensionet kundër Tajvanit, ndërsa frika e një sulmi të mundshëm kinez po afrohet, dhe tensionet midis Koresë së Veriut dhe fqinjit të saj jugor kanë qenë titujt kryesorë.

Mund të mos shkojmë drejt një lufte botërore, por mund të shkojmë drejt një bote në luftë. Ja një vështrim në konfliktet e mëdha në mbarë botën, si dhe ato që mund të shpërthejnë në dukje çdo moment.

Lufta Rusi-Ukrainë
Që kur Rusia pushtoi Ukrainën në shkurt 2022, të dyja palët kanë luftuar dhëmbë për dhëmbë për të bërë përparime të reja, ndërsa konflikti vazhdon të jetë në një ngërç të dhunshëm.

Ndërkohë që Ukraina ndaloi përparimin e shpejtë të shtytjes së Rusisë në kufijtë e saj, forcat e Moskës arritën fitore shtesë gjatë kohës në pjesët lindore dhe jugore të vendit. Dhe qytetet dhe qytezat e Ukrainës goditeshin rregullisht nga zjarri i raketave dhe artilerisë ruse.

Por Ukraina nën presidentin Volodymyr Zelensky kishte bërë përpjekje të forta për t’u rikthyer, duke luftuar për të rimarrë qytetet dhe qytezat e pushtuara nga Rusia, dhe herë pas here edhe duke sulmuar vetë Rusinë.

Lufta ndryshoi, megjithatë, më 6 gusht, kur forcat ukrainase kaluan kufirin në rajonin e Kurskut të Rusisë. Trupat ukrainase morën kontrollin e mbi 1000 kilometrave katrorë shumë shpejt, me qëllim që duket se ishte të detyronin Moskën në negociata, të dëmtonin linjat ruse të furnizimit dhe të devijonin praninë ushtarake ruse.

Dy muaj pas dhe beteja është ende në vazhdim, dhe është e paqartë nëse Rusia do të arrijë të rimarrë Kurskun ose nëse Ukraina do të qëndrojë. Por nën të gjitha këto është prania e arsenalit të madh bërthamor të Rusisë, duke paraqitur një hije ogurzi mbi konfliktin. Nuk dihet nëse Rusia do t’i vendosë ato, por është ende shkak për shqetësim.

Lufta Izrael-Hamas në Gaza
Pas masakrës së 7 tetorit, ku terroristët e Hamasit depërtuan në Izraelin jugor dhe vranë 1200 njerëz dhe rrëmbyen qindra të tjerë, IDF nisi Operacionin Shpata e Hekurt për tu kundërpërgjigjur. Kjo shpejt u bë Lufta Izrael-Hamas dhe madje pa pushtimin e parë tokësor të Rripit të Gazës në vite.

Në atë kohë, IDF ka luftuar në të gjithë Gazën për të provuar të zhdukë Hamasin, duke synuar udhëheqjen e tij dhe duke shkatërruar tunelet e tij, depot e armëve dhe raketat.

IDF ka bërë përparim të madh në qytetet kryesore si qyteti i Gazës, Jabalya, Khan Yunis dhe Rafah. Megjithatë, kjo ka pasur një kosto, me disa ushtarë të IDF-së që u plagosën ose u vranë, disa nga pengjet u vranë ose mbahen ende rob në Gaza dhe vdekjen dhe zhvendosjen e dhjetëra mijëra palestinezëve të Gazës.

Megjithatë, Hamasi ka rezultuar elastik, duke zhvilluar luftë guerile kundër IDF-së edhe pse kapacitetet e tij kryesore ushtarake janë shkatërruar. Udhëheqësi i organizatës terroriste, Yahya Sinwar, gjithashtu vazhdon t’u shmanget forcave izraelite dhe besohet se fshihet në labirintin e tuneleve nën Gaza.

Përpjekjet për të nxitur një armëpushim dhe për të rregulluar një marrëveshje pengjesh deri më tani kanë qenë të pasuksesshme, duke penguar një armëpushim të shkurtër në muajt e parë të luftës.

Lufta ka ndikuar gjithashtu në pjesën tjetër të botës, me protesta të mëdha në të gjithë Perëndimin, veçanërisht në kampuset e kolegjeve. Megjithatë, ajo ka pasur gjithashtu pasoja për transportin global, me përfshirjen e Houthi-ve me bazë në Jemen në anën e palestinezëve duke e bërë më të rrezikshëm kalimin nëpër Detin e Kuq.

Izraeli besohet gjerësisht se ka armë bërthamore, megjithëse ata kurrë nuk e kanë konfirmuar zyrtarisht këtë. Por pavarësisht, kërcënimi i përdorimit të tyre në çdo konflikt mbetet, i cili pa dyshim do të kishte implikime të qëndrueshme për rajonin dhe më gjerë.

Konflikti Izrael-Hezbollah në Liban
Që nga ditët e para të Luftës Izrael-Hamas, Hezbollahu me bazë në Liban ka qenë i përfshirë në mbështetjen e aleatëve të tyre në Gaza. Kjo përfshin lëshimin e raketave, dronëve dhe raketave në veri të Izraelit, duke i detyruar banorët të evakuohen.

Ndërsa IDF ishte fokusuar shumë në Gaza, situata në veri vazhdoi të përshkallëzohej me sulme të mëtejshme të Hezbollahut dhe kundërsulme nga Izraeli. Kjo përfshinte një sulm të 27 korrikut të Hezbollahut në qytetin Druze të Majdal Shams në Lartësitë Golan, duke vrarë 12 fëmijë dhe një hakmarrje izraelite më 30 korrik duke vrarë komandantin e lartë të Hezbollahut, Fuad Shukr.

Megjithatë, me qeverinë izraelite që zyrtarisht e bëri kthimin e banorëve në veri si një qëllim të madh lufte, një përshkallëzim i madh shpërtheu në shtator, duke filluar me shpërthimin masiv të pagerëve dhe radiove personale në të gjithë Libanin dhe madje edhe pjesë të Sirisë, në atë që besohet të ketë qenë një shënjestrim i sulmit izraelit ndaj anëtarëve të Hezbollahut – të cilët kishin nisur përdorimin e pager për të parandaluar Izraelin të hakonte telefonat e tyre.

Kjo u pasua disa ditë më vonë me IDF që kishte vrarë me sukses liderin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah.

Pas kësaj, IDF filloi një pushtim të kufizuar tokësor të Libanit jugor, i mbështetur nga sulme të shumta ajrore, me qëllim që të largonte Hezbollahun nga kufiri. Këto kanë pasur efektin e rrallimit të vazhdueshëm të radhëve të udhëheqjes së Hezbollahut.

Grupi terrorist vazhdon të lëshojë raketa dhe dronë në Izrael, edhe pse lufta vazhdon, dhe mbetet për t’u parë se si do të vazhdojë të përshkallëzohet ky konflikt.

Konflikti Izrael-Iran
Irani është një mbështetës i Hezbollahut, Hamasit dhe Houthis. Në fakt, shpesh argumentohet se luftërat aktuale të Izraelit janë thjesht pjesë e një lufte më të madhe në hije kundër Iranit dhe rrjetit të tij të përfaqësuesve.

Izraeli ka theksuar prej kohësh se Irani përbën një kërcënim ekzistencial për shtetin, veçanërisht me programin e tij bërthamor, i cili besohet nga Jeruzalemi dhe aleatët e tij se është menduar për zhvillimin e një arme bërthamore.

Kjo, së bashku me përfshirjen aktive të Iranit në rajon gjatë rrjedhës së luftës, bëri që tensionet të vlonin. Në prill 2024, pasi një sulm ajror izraelit në një konsullatë iraniane në Damask vrau një gjeneral të IRGC-së, Teherani u hakmor me një valë masive dronësh dhe raketash për të sulmuar shtetin hebre.

Ky sulm u pengua kryesisht nga Izraeli dhe aleatët e tij, dhe Izraeli u kundërpërgjigj me sukses më vonë. Megjithatë, pas vrasjes së Izraelit të liderit të Hamasit, Ismail Haniyeh, ndërsa ai ishte në Teheran, Irani kërcënoi se do të kryente një sulm tjetër, shumë më të madh ndaj shtetit hebre.

Kaluan muaj dhe asnjë përgjigje nuk erdhi, me shumë analistë që pretendonin se ajo po përdorej si një taktikë negociuese.

Gjatë kësaj kohe, Izraeli vazhdoi të përshkallëzohej më tej me Hezbollahun, duke përfshirë nisjen e një pushtimi tokësor. Si rezultat, më 1 tetor, Irani kreu një valë më të madhe sulmesh raketore mbi Izraelin, duke përfshirë përdorimin e supozuar të raketave hipersonike.

Ky sulm ishte shumë më i shpejtë se ai i mëparshmi, me vetëm minuta paralajmërim në vend të disa orësh si në prill. Megjithatë, shumica e raketave u kapën me sukses dhe ndërkohë që kishte objektiva ushtarake izraelite që u shkatërruan, vetëm një person u vra.

Sulmi shkaktoi reagime të furishme nga udhëheqja izraelite, me qeverinë dhe opozitën që bënë thirrje për hakmarrje kundër Iranit.

Në momentin e shkrimit, një hakmarrje e tillë nuk ka ndodhur ende.

Tensionet në kufirin me Korenë
Koreja e Veriut dhe Koreja e Jugut janë në një gjendje tensioni prej vitesh. Të dy vendet nuk e njohin ekzistencën e tjetrit dhe pretendojnë sovranitet të plotë mbi të gjithë Gadishullin Korean, dhe të dy zotërojnë kultura dhe qeveri rrënjësisht të ndryshme.

Në vitin 2024, udhëheqësi i Koresë së Veriut Kim Jong Un bëri thirrje për të shfuqizuar të gjitha referencat për bashkëpunimin dhe ribashkimin nga kushtetuta, gjë që shkaktoi një valë fjalimesh dhe veprimesh kundër bashkimit brenda Koresë së Veriut.

Situata u përshkallëzua më tej kur Koreja e Jugut filloi të dërgonte kartëmonedha dollarësh, propagandë kundër Kim Jong Un dhe K-pop përmes balonave në Korenë e Veriut. Si përgjigje, Koreja e Veriut filloi të dërgonte balona të mbushura me mbeturina në Jug, gjë që bëri që Seuli të lejonte rifillimin e propagandës kundër Koresë së Veriut në altoparlantët përreth kufirit.

Së fundmi, Pheniani akuzoi Korenë e Jugut për fluturimin e dronëve mbi territorin e Koresë së Veriut për të përhapur propagandë, dhe si kundërpërgjigje, thuhet se filloi të shkatërrojë rrugët e vjetra ndër-koreane përgjatë kufirit. Raportet e mëtejshme të mediave pretenduan se trupat e Koresë së Veriut ishin vënë në gatishmëri të lartë.

Sipas një raporti të France24, tetë brigada artilerie u urdhëruan të ishin gati për të hapur zjarr dhe zyrtarët e Koresë së Veriut kanë kërcënuar Jugun nëse aktiviteti i dronëve nuk ndalet.

Koreja e Jugut krenohet me një ushtri shumë të madhe dhe të pajisur mirë, me qindra mijëra ushtarë që shërbejnë në mënyrë aktive dhe miliona të tjerë në rezerva. Ata gjithashtu mbështeten nga aleatët perëndimorë si SHBA, Britania e Madhe, Izraeli dhe BE-ja, me SHBA në veçanti që mbajnë një prani të madhe dhe aktive ushtarake në Korenë e Jugut me mbi 20,000 ushtarë aktivë.

Aftësitë ushtarake të Koresë së Veriut janë subjekt i spekulimeve të rënda, me faktin se është e paqartë se sa të përditësuara janë pajisjet e saj në krahasim me ushtritë e tjera perëndimore.

Por spekulimet për cilësinë e arsenalit, Koreja e Veriut e kompenson këtë me numra, duke u mburrur me një nga ushtritë më të mëdha në Tokë – në fakt, nëse merren parasysh forcat paraushtarake, atëherë do të ishte në të vërtetë ushtria më e madhe në Tokë, sipas në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.

Disa burime pohojnë gjithashtu se Koreja e Veriut, ndonëse duket se i mungojnë aeroplanmbajtëset, mund të mburret me flotën më të madhe të nëndetëseve në botë.

Tensionet Kinë-Tajvan
Kina ka luftuar prej kohësh me çështjen e Tajvanit, ishullit ku mbetjet e qeverisë nacionaliste Kuomintang ikën në fund të luftës civile kineze.

Në atë kohë, Kina nuk kishte forcën ushtarake për të përballur Tajvanin, i cili mbeti vetëm dhe përfundimisht u shndërrua në një demokraci të lulëzuar dhe të pasur dhe një lider botëror në sektorin e mikroçipëve, duke e bërë atë shtyllën kurrizore të industrisë së teknologjisë.

Por Pekini nuk hoqi dorë kurrë nga pretendimi i tij për ishullin dhe e njeh zyrtarisht atë si pjesë të Kinës, megjithëse në revoltë. Dhe Kina ka punuar për të rritur fuqinë e saj që nga përfundimi i luftës civile, duke u bërë përfundimisht një nga superfuqitë globale të botës. Fuqia e saj ushtarake është një nga më të mëdhatë në botë, që mburret me marinën më të madhe në botë dhe, duke numëruar vetëm personelin aktiv, ushtrinë më të madhe në botë në përgjithësi. Ai gjithashtu është modernizuar shumë dhe vendi është bërë një eksportues kryesor i armëve në mbarë botën.

Ajo është bërë një lider botëror në luftën kibernetike, në sektorin e hapësirës dhe në përdorimin e armëve hipersonike. Dhe gjithashtu zotëron arsenalin e tij të tmerrshëm bërthamor, që besohet të jetë i treti më i madhi në botë. Ajo ka luajtur gjithashtu një rol të madh në ekonominë globale, duke qenë një qendër kryesore e prodhimit.

Vitet e fundit, Kina nën drejtimin e Xi Jinping ka marrë një qëndrim shumë më agresiv ndaj Tajvanit, duke përfshirë disa stërvitje ushtarake që shërbejnë për të rrethuar ishullin nga forcat kineze, si dhe për të shkelur hapësirën ajrore të Tajvanit me avionë ushtarakë.

Ushtria kineze ka zhvilluar stërvitje të reja në ngushticën e Tajvanit që, sipas fjalëve të Pekinit, “shërben si një paralajmërim i ashpër për aktet separatiste të forcave të pavarësisë së Tajvanit”.

Këto ushtrime të lojërave luftarake kanë ndezur tensione të mëtejshme midis Kinës, Tajvanit dhe aleatëve të Tajvanit. Nëse këto tensione kalojnë në konflikt të hapur, mund të ketë një ndikim të rëndë në tregtinë globale dhe zhvillimin e teknologjisë.

/Balkanweb/