Rusia dhe Kazakistani po përpiqen të minimizojnë spekulimet lidhur me rrëzimin e avionit të Azerbajxhan Airlines, pasi burime në Azerbajxhan të lidhura me hetimin i thanë Reuters se avioni ishte rrëzuar nga një sistem rus i mbrojtjes ajrore.
Pohimi vjen pasi një zyrtar i sigurisë kombëtare ukrainase pretendoi se aksidenti ajror, që shkaktoi 38 viktima në ditën e Krishtlindjes, ishte shkaktuar nga mbrojtja ajrore ruse.
Avioni, i cili po fluturonte nga kryeqyteti i Azerbajxhanit, Baku, për në qytetin rus të Grozny në Çeçeni, u rrëzua në një fushë pranë Aktau në Kazakistan pasi u largua qindra milje nga rruga e planifikuar.
Nga aksidenti ajror mbijetuan 29 pasagjerë.
Të enjten, zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, tha se një hetim për shkakun e rrëzimit po kryhej, ndërsa shtoi se “gabim” të spekulohej përpara përfundimit të hetimit.
Kryetari i senatit të Kazakistanit theksoi të enjten se shkaku mbeti i panjohur. “Asnjë nga këto vende – as Azerbajxhani, Rusia dhe Kazakistani – nuk janë të interesuar të fshehin informacionin. I gjithë informacioni do të vihet në dispozicion të publikut”, tha Ashimbayev Maulen.
Ai e përshkroi pretendimin se shkak i aksidentit ajror ishte zjarri i shkaktuar nga mbrojtja ajrore si të pabazë dhe “joetik”.
Komentet e tyre erdhën pasi Andriy Kovalenko, kreu i Qendrës për Kundërshtimin e Dezinformimit të Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe të Mbrojtjes së Ukrainës, postoi në X të mërkurën: “Këtë mëngjes, një avion Embraer 190 i një linje ajrore azere, që fluturonte nga Baku në Grozny, u qëllua nga një sistem rus të mbrojtjes ajrore”.
Pretendimet e tij u shpërndanë nga katër burime në Azerbajxhan që folën për Reuters. Të katër, të cilët të gjithë kishin njohuri për hetimin, i thanë agjencisë së lajmeve se avioni u rrëzua nga një sistem rus i mbrojtjes ajrore.
Ka pasur edhe spekulime në mediat ruse se avioni mund të ishte rrëzuar nga mbrojtjet ajrore ruse, të cilat e ngatërruan atë me një dron ukrainas.
Kanali Telegram Fighterbomber, i cili besohet se drejtohet nga Ilya Tumanov, një kapiten në ushtrinë ruse, publikoi një klip që dukej se tregonte vrima në trupin e avionit, të cilat disa sugjeruan se i ngjanin llojit të dëmit të shkaktuar nga granatimet ose një shpërthim me copëza.
Fighterbomber tha se nuk kishte gjasa që vrimat të ishin shkaktuar nga një goditje zogu.
Eksperti kazak i aviacionit Serik Mukhtybayev tha për gazetën Orda se një goditje zogu që shkaktoi rrëzimin e avionit ishte “pothuajse e pamundur” duke pasur parasysh lartësinë në të cilën avioni po fluturonte. Ai foli për një goditje nga jashtë si një shkak të mundshëm për rrëzimin e avionit.
Të dhënat e gjurmimit të fluturimit nga Flightradar24.com treguan se avioni bëri atë që dukej të ishte një shifër ‘8’ ndërsa ishte afër aeroportit në Aktau.
FlightRadar24 se avioni ishte përballur me “bllokim të fortë GPS” që “e bëri të transmetonte të dhëna të këqija ADS-B”. Rusia është fajësuar në të kaluarën për bllokimin e transmetimeve GPS në rajon.
Rusia ka përdorur më parë teknologji bllokimi për t’u mbrojtur kundër sulmeve me dron, dhe disa raporte sugjerojnë se Çeçenia u vu nën një sulm të tillë pak para rrëzimit.
Të mërkurën në mëngjes, Khamzat Kadyrov, një zyrtar lokal i sigurisë dhe nipi i liderit çeçen Ramzan Kadyrov, shkroi në Instagram se “të gjithë dronët u rrëzuan me sukses”.
Në javët e fundit, dronët ukrainas kanë shënjestruar disa vende në Çeçeni, duke përfshirë një strukturë ku strehohen forcat e policisë lokale.
Blogeri popullor rus pro-luftës, Yuri Podolyaka tha se vrimat që shiheshin në rrënojat e avionit ishin të ngjashme me dëmtimet e shkaktuara nga “sistemi raketor anti-ajror”.
Presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, tha se ishte shumë herët për të spekuluar mbi arsyet e rrëzimit, por se moti e kishte detyruar aeroplanin të ndryshonte drejtimin e planifikuar. Autoriteti i aviacionit civil të Rusisë tha se informacionet paraprake treguan se pilotët u devijuan në Aktau pasi një goditje zogjsh çoi në një emergjencë në bord.
Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm të Azerbajxhanit ka hapur një hetim penal.
