Wall Street Journal e ka vlerësuar si një shkëmbim historik ‘të gëzuar’ të të burgosurve midis Rusisë dhe SHBA-së, i cili ka siguruar lirimin e tre amerikanëve, përfshirë reporterin Evan Gershkovich.
Lirimi i Gershkovich u negociua së bashku me atë të ish-marinsit Paul Whelan dhe gazetares ruso-amerikane Alsu Kurmashevas, si pjesë e një shkëmbimi të madh të të burgosurve me Moskën.
Gjithsej 24 të burgosur nga shtatë vende të ndryshme u liruan – duke e bërë atë shkëmbimin më të madh dhe më kompleks të të burgosurve Lindje-Perëndim që nga epoka e Luftës së Ftohtë.
Shkëmbimi u zhvillua në kryeqytetin turk, Ankara, mëngjesin e së enjtes. Vendi ka ndërmjetësuar më parë shkëmbimin e të burgosurve midis Rusisë dhe Perëndimit.
“Sot është një ditë e gëzueshme për kthimin e sigurt të kolegut tonë Evan Gershkovich, i cili u largua nga një avion rus pak çaste më parë në kryeqytetin e Turqisë, Ankara, si pjesë e një shkëmbimi të të burgosurve me Rusinë”, tha kryeredaktori i WSJ Emma Tucker.
U bë një shkëmbim me operativë rusë fajtorë për krime të rënda, kjo ishte e parashikueshme, por zgjidhja e vetme duke pasur parasysh cinizmin e Presidentit Putin.
“Ne i jemi mirënjohës Presidentit Biden dhe administratës së tij që punuan me këmbëngulje dhe vendosmëri për ta sjellë Evanin në shtëpi në vend që ta shihnin atë të dërguar në një kamp pune rus për një krim që ai nuk e kreu”
Kuptohet se zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë, diplomatët dhe CIA ishin të gjithë pjesë e procesit të negociatave – dhe vlerësuan me kujdes se cilat vende të tjera perëndimore dhe të Lindjes së Mesme ishin të gatshme të lironin të burgosurit rusë si pjesë e marrëveshjes.
Sipas WSJ , javën e kaluar drejtori i CIA-s William Burns udhëtoi në Turqi për të finalizuar logjistikën për shkëmbimin me ekuivalentin e tij të Kremlinit.
Presidenti Biden luajti gjithashtu një rol në shkëmbimin historik – duke folur drejtpërdrejt me kryeministrin e Sllovenisë Robert Golob për ta marrë atë në bord me faljen e dy spiunëve rusë, të cilët do t’i ktheheshin Rusisë në shkëmbim.
Qeveria e SHBA ka deklaruar në mënyrë të përsëritur angazhimin e saj për lirimin e të dy burrave, të cilët thonë se u arrestuan gabimisht.
Djali i emigrantëve sovjetikë që u vendosën në New Jersey, Gershkovich fliste rrjedhshëm gjuhën ruse dhe u transferua në Rusi në 2017 për të punuar për gazetën The Moscow Times përpara se të punësohej nga WSJ në 2022.
Ai ishte gazetari i parë amerikan i arrestuar me akuza për spiunazh në Rusi që nga Lufta e Ftohtë.
Prokurorët rusë pretenduan se Gershkovich kishte mbledhur informacione sekrete me urdhër të Agjencisë Qendrore të Inteligjencës së SHBA-së për një kompani që prodhon tanke për luftën e Moskës në Ukrainë, të cilën ai dhe punëdhënësi i tij e mohuan.
Oficerët e shërbimit të sigurisë FSB e arrestuan atë më 29 mars 2023, në një steakhouse në Yekaterinburg, 900 milje në lindje të Moskës. Që atëherë ai ishte mbajtur në burgun Lefortovo të Moskës.
Whelan, një ekzekutiv i sigurisë korporative nga Michigan, u arrestua në vitin 2018 në Moskë, ku po merrte pjesë në dasmën e një miku të tij.
Ai pohon se është i pafajshëm, duke thënë se akuzat janë të sajuara.
Detajet në lidhje me kushtet me të cilat përballen të dy burrat pas hekurave janë të pakta dhe ditët e fundit, tha avokatja e Whelan, kishte humbur gjurmët se ku po strehohej.
Familja e tij më parë tregoi se si ai ishte sulmuar në burg në kampin e largët IK-17 në Mordovia nga një i burgosur i cili dyshohet se e goditi me grusht në fytyrë dhe i theu syzet.
Zyrtarët amerikanë kanë akuzuar vazhdimisht Rusinë për përdorimin e Gershkovich dhe Whelan si pazare për një shkëmbim të mundshëm të të burgosurve.
Rusia më parë bëri presion për lirimin e ish-kolonelit të Shërbimit Federal të Sigurisë (FSB) Krasikov në negociatat e të burgosurve rreth lirimit të yllit të basketbollit amerikan, Brittney Griner, i cili u arrestua me akuza për posedim droge.
Krasikov u dënua për vrasjen e një separatisti çeçen të lindur në Gjeorgji në mes të ditës në një park qendror të Berlinit në qershor 2019.
Ai iu afrua viktimës së tij me një biçikletë dhe e ekzekutoi në parkun Kleine Tiergarten të Berlinit në dhjetor 2021. Një gjykatë gjermane e quajti atë një “vrasje me kontraktim të shtetit”.
Griner u lirua përfundimisht në këmbim të tregtarit të armëve Viktor Bout.
