Për vite me radhë, liderët e Hezbollahut i kërkuan grupit të tyre që të reduktojnë varësinë nga telefonat inteligjentë, duke argumentuar se Izraeli ishte në gjendje t’i kontrollonte ato pajisje për të depërtuar në rrjetin e tyre të komunikimit. Alternativa ishte të ktheheshim në teknologjinë e epokës së viteve 1990 të biperave dhe radiove, që shihej si një opsion më i sigurtë.

Hezbollah besonte se aftësitë e kufizuara të biperave i lejonin ata të merrnin të dhëna pa zbuluar vendndodhjen e një përdoruesi ose informacione të tjera komprometuese. Ky besim erdhi nga lart, me shefin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah, që u kërkoi anëtarëve të tij të “varrosnin” celularët e tyre, të shqetësuar se izraelitët mund t’i hakonin dhe të zbulonin lëvizjet e tyre.

Por inteligjenca izraelite i tregoi Hezbollahut – dhe botës – se edhe teknologjia më rudimentare e konsumatorit nuk është më e sigurt në një epokë lufte të avancuar.

Të martën, biperat e përdorur nga qindra anëtarë të Hezbollahut shpërthyen pothuajse njëkohësisht në pjesë të Libanit dhe Sirisë, duke lënë të paktën një duzinë njerëz të vdekur dhe më shumë se 2,700 të plagosur.

Të nesërmen, 20 të tjerë u vranë dhe qindra të tjerë u plagosën kur radiomarset në Liban shpërthyen gjithashtu në mënyrë misterioze. Shumë nga të vdekurit dhe të plagosurit mendohet se ishin anëtarë të Hezbollahut, megjithëse mes tyre kishte viktima civile, sipas raportimeve në mediat libaneze.

Detajet se si inteligjenca izraelite e kreu operacionin, që thuhet se ka punuar për 15 vjet për ta përatitur, ende po zbulohen. Besohet, sipas disa raporteve, se inteligjenca izraelite ngriti një kompani të rreme në Budapest me qëllim të qartë për t’i shitur Hezbollahut biperat e ngarkuar me eksploziv, duke parashikuar saktë se grupi militant do të vinte në kërkim të tyre.

Operacioni i koordinuar nënvizon një ndryshim global në dinamikën e fushëbetejës, ku taktikat tradicionale po i lënë vendin gjithnjë e më shumë teknologjive të avancuara si pajisjet shpërthyese dhe dronët kamikaze të mundësuar nga inteligjenca artificiale – shpesh duke shfrytëzuar pajisjet elektronike të konsumit që janë lehtësisht të disponueshme në internet.

Me vendet që tani fokusohen në gjymtimin e sistemeve dixhitale dhe elektronike të armiqve të tyre në vend që të mbështeten vetëm në taktikat ushtarake konvencionale, analisti i mbrojtjes Hamze Attar tha se lufta moderne po largohet nga fushat tradicionale të betejës dhe po shkon drejt operacioneve kibernetike dhe të fshehta.

Attar theksoi cenueshmërinë në rritje të infrastrukturës civile ndaj sulmeve kibernetike gjithnjë e më të sofistikuara. Ai paralajmëroi se një sulm i avancuar dhe i koordinuar kibernetik ndaj makinave ose aeroplanëve mund të rezultojë në viktima masive brenda sekondave, pasi këto sisteme integrohen gjithnjë e më shumë me kontrollet dixhitale që mund të rrezikohen.

“Nëse hakerët arrijnë të shkelin sistemet e avionëve, ne do të përballeshim me një katastrofë globale, me avionë që bien nga qielli. Është një mendim i frikshëm, por si studiues, këtë e prisja shumë kohë më parë,” tha ai, duke shtuar “me përhapjen e pajisjeve celulare dhe çipave kudo, ne kemi shumë më tepër sulm sesa mbrojtje”.

Me linjat e furnizimit të Hezbollahut të rrezikuara dhe pajisjet e tij elektronike tani nën dyshim, sulmi i kësaj jave theksoi një dobësi kryesore në luftën moderne: mbështetjen në zinxhirët globalë të furnizimit të gjatë. Ky kompleksitet në rritje do të thotë që sa më shumë entitete përfshihen në zinxhirët e furnizimit, aq më e vështirë bëhet mbikëqyrja dhe llogaridhënia.

Në sulmin e biperave, pajisjet duket se kanë ardhur nga një kompani tajvaneze, megjithëse ajo sqaroi se pagesat ishin bërë në të vërtetë nga një nënkontraktor hungarez i licencuar për të përdorur markën e saj.

Ndërsa shqetësimet se Kina mund t’i kthejë biçikletat elektronike ose infrastrukturën e telefonisë celulare në armë janë kryesisht të pabaza, shumica e rrjeteve të avancuara të të dhënave 5G të sotme janë gjithnjë e më shumë “të përkufizuara nga softueri”. Frika nga përditësimet e softuerit me qëllim të keq bëri që SHBA dhe Britania e Madhe të ndalonin shitjen dhe importin e pajisjeve të komunikimit nga kompanitë kineze të teknologjisë si Huawei vite më parë.

Ndërsa këto shqetësime rriten, autoritetet po fillojnë të ndërmarrin veprime. Të enjten, zyrtarët libanezë ndaluan telekomandimet dhe pagesat në fluturimet nga Bejruti, sipas Agjencisë Kombëtare të Lajmeve të drejtuar nga shteti. Në mënyrë të ngjashme, linjat ajrore si Lufthansa kanë udhëzuar pasagjerët që t’i raportojnë menjëherë ekuipazhit çdo telefon që mbinxehet.

Operacioni i fundit i inteligjencës i Izraelit kundër Hezbollahut është vetëm shembulli më i fundit se si teknologjia pa pilot po riformëson fushën e betejës.

Në vitin 2020, Izraeli përdori një robot të ndihmuar nga AI, i kontrolluar nga distanca nëpërmjet satelitit, për të vrarë shkencëtarin kryesor bërthamor të Iranit. Izraeli dhe aleatët e tij kanë përdorur gjithashtu luftë kibernetike për të penguar përpjekjet e Iranit për zhvillimin bërthamor.

Integrimi i shpejtë i AI në fushën e betejës ka tërhequr paralele me zhvillimin e armëve bërthamore, me disa ekspertë që e quajnë këtë “momenti Oppenheimer” për AI. Dronët autonome, duke përfshirë ata të zhvilluar nga Izraeli, janë gjithnjë e më shumë në gjendje të operojnë me kontributin minimal njerëzor, duke skanuar për armiqtë dhe duke nisur sulme precize pa kontroll të drejtpërdrejtë të operatorit.

Automatizimi i forcës vdekjeprurëse ka qenë veçanërisht i dukshëm në luftën e vazhdueshme të Ukrainës me Rusinë, ku ka ofruar një terren testimi në botën reale për teknologjinë UAV. Forcat ukrainase kanë përdorur gjerësisht dronët për të kompensuar epërsinë ajrore të Rusisë, duke përdorur dronë kamikaze dhe duke riparuar UAV-të me ngarkesa termite që i kthejnë ato në flakëhedhës fluturues autonome. Rusia gjithashtu ka përdorur ushtrinë e saj me dron në vijën e frontit.

Përtej aplikimeve të tyre të menjëhershme ushtarake, UAV-të përfaqësojnë një ndryshim në strategjinë më të gjerë të ushtrive moderne. Ato ofrojnë potencialin për operacione me kosto më të ulët dhe me ndikim të lartë, të cilat mund të kontrollohen nga distanca, duke reduktuar rrezikun për ushtarët njerëzorë duke lejuar ende sulme të thella në territorin e armikut.

Po kështu, në Gaza, Hamasi ka përdorur dronët e tij të furnizuar nga Irani për të hedhur granata mbi tanket izraelite, duke i shkatërruar ato nga lart me kosto minimale.

Strategët ushtarakë dhe avokatët e të drejtave të njeriut shqetësohen se mbështetja e shtuar në sistemet autonome të armëve po çon tashmë në zvogëlimin e mbikëqyrjes njerëzore në vendimet për jetë a vdekje – një situatë për abuzim dhe llogaritje të gabuara, siç shihet në sulmin e kësaj jave.

“Shumë nga njerëzit e vrarë në Liban nuk ishin as militantë të Hezbollahut – ata ishin civilë,” sipas Attar, analisti i mbrojtjes, i cili shton se “edhe nëse dikush është militant, nëse nuk është i armatosur dhe është me familjen e tij, nuk duhet të konsiderohet si luftëtar në atë moment”.