Kërkuesit amerikanë Jeffrey Hall, Michael Rosbash dhe Michael W. Young fituan çmimin Nobel për Mjekësi 2017 për studimin mbi mekanizmat që kontrollojnë ritmet cirkadiane. Tre hulumtuesit amerikanë kanë treguar, duke filluar që prej viteve ’80, sesi ora jonë e brendshme që rregullon ritmin e gjumit, sjelljes, të ushqyerit, metabolizmin, temperaturën e trupit, çlirimin e hormoneve dhe ritmin e presionit të gjakut.

Aspekti më i prekur nga shkencëtarët është se rregullat themelore të ritmeve qarkulluese janë të zakonshme për bimët dhe kafshët, nga më të thjeshtat deri te më të avancuarat.

“Jeta në Tokë – thuhet në njoftim -është përshtatur me rrotullimin e planetit. Prej shumë vitesh ne e dimë se qeniet e gjalla, duke përfshirë edhe qeniet njerëzore, kanë zhvilluar një orë të brendshme që i ndihmon ata te harmonizohen e ritmin e rregullt të ditës dhe natës. Por si funksionon ekzaktësisht mekanizmi? Hall, Rosbash dhe Rinj ia dolën për të parë brenda kësaj ore dhe të zbulojnë funksionimin e saj. Zbulimi i tyre shpjegon se si bimët, kafshët dhe njerëzit janë në gjendje për të krijuar ritmin e tyre jetësor për ta sinkronizuar atë me rrotullimin e Tokës”.

I pari që zbuloi ekzistencën e ritmeve cikardiane në bimë ishte një astronom në shekullin e 18-të. Jacques d’Ortous de Mairan kishte vërejtur se gjethet e mimozës zgjeroheshin gjatë ditës dhe mbylleshin gjate natës. Kjo ndodh edhe kur bimët mbahen në errësirë. Shenjë se nuk është drita e drejtpërdrejtë, por një mekanizëm i brendshëm qelizor që rregullon këtë sjellje. Në vitet 70-të u kuptua nga harrjet e frutave, (një insekt përdoren gjerësisht në laboratorët për të studiuar mekanizmat themelore biologjike), ata kishin një gjen të quajtur “periudhë” të aftë për t’i dhënë ritmin e duhur orës se brendshme.

Tre fituesit e Nobelit kanë treguar se ky gjen mbikëqyr prodhimin e një proteine (Per) që akumulohet në qeliza gjatë natës dhe degradon gradualisht gjatë ditës.

Njoftimi i çmimit u dha nga Asambleja Nobel e Institutit Karolinska në Stokholm. Këtë vit shumat çmimin deri në 9 milionë korona suedeze, ose rreth 940 mijë euro, që do të ndahet midis të gjithë fituesve (maksimumi tre për çmimin).

Nobel për Mjekësi është dhënë që nga viti 1901 nga gjashtë ekspertë të sektorit Karolinska.

Deri më tani, nga viti 1901 deri më 2016 janë shpërndarë çmime për 911 shkencëtarë nga të cilët një e treta janë amerikanë./ata/

(BalkanWeb)

Për t’u bërë pjesë e grupit "Balkanweb" mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë. Grupi Balkanweb
Etiketa: